آشنایی با روش های تشخیص و غربالگری
سلول ها به طور نرمال، با دو تا شدن به طریقه منظم و کنترل شده تولید مثل می‌کنند و منجر به رشد و ترمیم بافت‌های بدن می‌شوند.گاهی تقسیم سلول‌ها، بدون کنترل و به صورت غیر عادی انجام می‌شود. رشد غیرعادی و بیش از حد سلول‌های بافت، تومور نامیده می‌شود که می‌تواند خوش‌خیم یا بدخیم باشد.
رشد بی‌رویه و خارج از کنترل تعدادی از سلول‌ها سرطان نامیده می‌شود. بدن انسان از اجزاء کوچکی به نام سلول تشکیل شده که با چشم غیر مسلح دیده نمی‌شوند. سلول‌ها، بلوک‌های ساختمانی بدن هستند و گروهی از سلول‌ها، بافت‌ها و ارگان‌های بدن را تشکیل می‌دهند. سلول‌هایی که در بافت‌های مختلف مانند مغز، کبد ، کلیه و ریه هستند، هر کدام‌یک عملکرد واحدی دارند. سلول‌ها به طور نرمال، با دو تا شدن به طریقه منظم و کنترل‌شده تولید مثل می‌کنند و منجر به رشد و ترمیم بافت‌های بدن می‌شوند. گاهی تقسیم سلول‌ها، بدون کنترل و به صورت غیرعادی انجام می‌شود. رشد غیرعادی و بیش از حد سلول‌های بافت، تومور نامیده می‌شود که می‌تواند خوش‌خیم یا بدخیم باشد.
تومورهای خوش‌خیم معمولا محدود به قسمت کوچکی از بدن است و اغلب به آهستگی رشد می‌کند. این تومورها بسته به سایز و محلشان ،مشکلاتی به وجود می‌آورند که با درمان تومور که غالبا جراحی است، معمولا بیمار مشکل دیگری نخواهد داشت.
سرطان یا تومورهای بدخیم نیز در یک فضای محدود شروع می شوند، اما می‌توانند به بافت‌ها و ارگان‌های مجاور گسترش یابند. سلول‌های سرطانی ممکن است با جریان خون به مناطق دورتری در بدن منتقل شوند. در این‌جا ممکن است تومور جدیدی را به نام تومور ثانویه یا متاستاتیک تشکیل دهند.
سلول‌های سرطانی با سیستم لنفاتیک نیز منتقل می‌شوند. سیستم لنفاتیک به طور نرمال برای از بین بردن عفونت در بدن کار می‌کند. این سیستم از یک سری غدد و رگ‌هایی که در سراسر بدن به هم متصلند تشکیل شده است.
علت دقیق سرطان ناشناخته است. فاکتورهای خطر ابتلا به سرطان به ترتیب شانس ابتلا و انواع سرطان در جدول۱ و ۲ نشان داده شده است.
فاکتورهای خطر غیرقابل تغییر سرطان عبارتند از: جنس، سن، ژنتیک. به طور مثال در افراد باسابقه فامیلی انواعی از سرطان، احتمال ابتلا به سرطان بیشتر است.
یکی از فاکتورهای خطر قابل تغییر، توتون و تنباکو است. ۹۰% از سرطان‌های ریه ناشی از توتون است. تار موجود در توتون با سرطان های حنجره ، حلق، مری ، مثانه، پانکراس، کلیه و سرویکس مرتبط است.
غربالگری (بیماریابی)
غربالگری به مفهوم تشخیص زودرس سرطان در افراد بی‌علامت است که حیات بیمار را تضمین می‌کند. غربالگری سرطان برای گروه‌های زیر در دسترس است:
عموم مردم: سرطان‌های تحت غربالگری عبارتند از : سرطان پستان، سرطان روده بزرگ، سرطان دهانه رحم، سرطان پروستات.
گروه‌های با احتمال بالای ابتلا به سرطان :
سرطان‌های تحت غربالگری عبارتند از: سرطان ریه، سرطان کبد در هپاتیت B و C مزمن، سرطان معده، سرطان بیضه.
غربالگری سرطان شامل یک معاینه پزشکی و یک یا تعدادی از اقدامات زیر است:
آزمایش خون
بعضی از سرطان‌ها با آزمایش خونی که تومور مارکر نامیده می‌شود، تشخیص داده شوند و بعضی از تومور مارکرها برای تشخیص پیشرفت بیماری بعد از درمان نیز به کار می‌روند. تومور مارکرها در سرطان‌های زیر مفید هستند: سرطان‌های روده بزرگ، کبد، پستان، تومورهای بیضه، پروستات ، تیروئید و ریه
رادیوگرافی از قفسه سینه (CXR)
این تصویربرداری در بیماران با سرطان ریه و بیمارانی که پزشک مشکوک به انتشار سرطان از جایی دیگر به ریه بیمار است به کار می‌رود.
ماموگرافی
طبق مطالعات زیادی که انجام شده ماموگرافی برای تشخیص زودرس سرطان پستان بسیار مفید است. توصیه می‌شود زنان بالای ۴۰ سال برای غربالگری سرطان پستان با ماموگرافی بررسی شوند و در مورد تکنیک معاینه پستان توسط خودشان آموزش داده شوند.
سونوگرافی
سونوگرافی روشی ساده برای یافتن بدخیمی‌های مخفی شکم و حفره لگنی مثل تومور پانکراس و سرطان تخمدان و هم‌چنین برای بررسی سرطان‌هایی که در کبد قرار گرفته‌اند، است.
نمونه‌برداری
این جراحی ساده سرپایی و معمولا تحت یک بی‌حسی موضعی انجام می‌شود. نمونه‌برداری در افرادی که یک توده یا تورم بزرگ شونده و یا یک ضایعه پوستی دارند که مشخصاتش تغییر می‌کند به کار می رود. بعضی اوقات یک نمونه‌برداری نازک با سوزن از قسمت‌های عمقی توده یا برآمدگی در حفره بدن انجام می‌شود. گاهی سونوگرافی یا سی تی اسکن برای تعیین اندازه و محل قرارگیری توده قبل از آن استفاده می شود.
آندوسکوپی
این یک روش تشخیصی با وسایل مخصوص است که توسط پزشک با چراغ برای دیدن حفره معده، روده بزرگ، بینی، نای، ریه‌ها برای یافتن ضایعات سرطانی به کار می‌رود و یک روش مفید برای پی‌گیری تومور بعد از درمان است.
آزمایش ادرار
آزمایش ادرار برای یافتن سلول‌های بدخیم در بیمارانی که مشکوک به بدخیمی‌های کلیه، حالب ( مجرایی که ادرار را از کلیه به مثانه منتقل می‌کند) مثانه و پروستات انجام می‌شود. در صورت نیاز اقدام دیگر در این زمینه، سیستوسکوپی ( دیدن مثانه توسط لوله مجهز به دوربین) است.
آزمایش خون مخفی در مدفوع
این آزمایش در بیمارانی که سابقه تغییرعادت اجابت مزاج یا کاهش وزن شدید یا سابقه فامیلی بدخیمی روده دارند، انجام می شوند.
منبع: کلینیک آنلاین پزشکی
آموزش آندوسکوپی بدخیم بیشتر بدانیم بیماران مبتلا به سرطان پیشگیری تشخیص زودهنگام تومور پانکراس خوش خیم خیریه خیریه بهنام دهش پور درمان رادیوگرافی سرطان سرطان بیضه سرطان پستان سرطان تخمدان سرطان تیروئید سرطان روده بزرگ سرطان ریه سرطان کبد سرطان معده سونوگرافی غربالگری ماموگرافی مرجع مطالعات پژوهشی موسسه خیریه بهنام دهش پور نمونه برداری هپاتیت
