امحای زباله بیمارستانی
امحای زباله بیمارستانی :
به گزارش روابط عمومی موسسه خیریه بهنام دهش پور، به منظور همکاری در برنامه های توسعه خدمات در مرکز پزشکی، آموزشی و درمانی شهدای تجریش و با هدف اهمیت بی‌خطرسازی پسماندهای عفونی بیمارستانی، موسسه خیریه بهنام دهش پور در سال 94-93 اقدام به تامین هزینه ساخت و تجهیز ساختمان و تاسیسات مدیریت امحاء زباله در این بیمارستان نمود تا پس از آن بتوان با تضمین بیشتر، شاهد مدیریت کلیه پسماندهای عفونی خطرناک با بهره گیری از روشهای استاندارد بوده و پس از بی خطر سازی، این موارد تحویل سازمان مدیریت پسماند شهر تهران جهت حمل و دفن بهداشتی شود.
بطور معمول بیش از 30 نوع زباله خطرناک در یک بیمارستان عادی تولید می‌شود. انواع گوناگون زباله نیازمند روشهای متفاوتی برای امحا است تا به امروز هیچ تکنولوژی امحا وجود نداشته که بتواند برای امحای انواع گوناگون زباله ها مفید باشد. بنابراین تشخیص کیفیت (نوع زباله) و کمیت (وزن و حجم) زباله ها به منظور اتخاذ استراتژیها و روشهای جامع امحا ضروری به نظر می‌رسد.
با توجه به توضیحات فوق موسسه خیریه بهنام دهش پور در سال 93 اقدام به پرداخت هزینه‌ای بالغ بر دو میلیارد و سیصد ملیون تومان برای احداث ساختمانی به مساحت 86 متر مربع در دوطبقه واقع در بیمارستان شهدای تجریش نمود. هزینه پرداخت شده از سوی این موسسه صرف اقداماتی چون گود برداری تا عمق 6 متر، اجرای سازه نگهبان، اجرای فونداسیون، اجرای سازه اسکلت بتنی و دیوارهای برشی، اجرای سفت کاری، ایزوگام دیوارهای برشی و سقف آخر، اجرای تاسیسات مکانیکی و برقی، نصب دو عدد آسانسور، آسفالت پشت بام بوده است.
در ادامه برای آگاهی بیشتر شما اطلاعاتی تخصصی در خصوص ضرورت این موضوع که با همکاری روابط عمومی موسسه خیریه بهنام دهش پور و مدیریت بخش بهداشت عمومی مرکز پزشکی، آموزشی و درمانی شهدای تجریش گردآوری شده است، ارائه میگردد:
مدیریت پسماندهای بهداشتی و درمانی از دیدگاه سازمان بهداشت جهانی
پسماندهای بهداشتی و درمانی در سالهای اخیر بواسطه گسترش و تنوع فناوری و افزایش جمعیت از اهمیت خاصی برای محیط زیست و سلامت عمومی تبدیل شده است. این موضوع از آن جهت حائز اهمیت است که بیماریهای نو پدید مثل AIDS ، ستون فقرات جوامع را به لرزه در آورده است و دست اندرکاران را به چالش کشیده است. در ایران بیش از 750 بیمارستان با حدود 85000 تخت وجود دارد که بطور متوسط هر تخت بیمارستانی 7/2 کیلوگرم زباله تولید می‌کند که 5/0 درصد از زباله های شهری را تشکیل می‌دهد. طبق قانون مدیریت پسماند‌ها پسماندهای بیمارستانی به «کلیه پسماندهای عفونی و زیان‌آور ناشی از بیمارستانها، مراکز بهداشتی، درمانی، آزمایشگاههای تشخیص طبی و سایر مراکز مشابه گفته می‌شود» که مدیریت اجرایی آن که شامل شخصیت حقیقی یا حقوقی است که مسئول برنامه ریزی، ساماندهی، مراقبت و عملیات اجرایی مربوط به تولید، جمع آوری، ذخیره سازی، جدا سازی، حمل و نقل، بازیافت، پردازش و دفع پسماند‌ها و همچنین آموزش و اطلاع رسانی در این زمینه است.
بر طبق ماده هفتم قانون پیشگفت که بیان می‌دارد «مدیریت اجرایی پسماندهای صنعتی و ویژه (که شامل بیماستانی هم می‌شود) بر عهده تولید کننده خواهد بود و در صورت تبدیل آن به پسماند عادی به عهده شهرداریها، دهیاریها و بخشداریها است. کلیه مراحل مدیریت اجرایی از نظر قانونی متوجه تولید کننده خواهد بود که در واقع بیمارستانهای وابسته به دانشگاههای علوم پزشکی وزارت بهداشت مدیر اجرایی است و در خصوص مراکز غیردولتی نیز هر مرکز بایستی مسئولیت‌آن را بعهده بگیرد یا آن را به افراد حقیقی یا شرکتهای تخصصی به منظور مدیریت دفع یا تبدیل آن به پسماند عادی و ارجاع آن به شهرداریها، دهیاریها و شهرداریها به عهده بگیرند. با صرفه ترین و بهترین روش برای کلیه مراکز بهداشتی و درمانی همین روش اخیر یعنی بی خطر سازی و تبدیل آن به پسماند عادی می باشد. ولی بایستی کلیه روشها مورد نظر بوده و برای هر مرکز تولید کننده حسب مطالعات انجام شده روشهایخاصی را در نظر داشت. اما باید دقت داشت در طی راه اندازی برنامه های جامع امحا ممکن است به این نتیجه رسید که برای امحای زباله های عفونی و خطرناک یک راهکار به تنهایی عملی نیست. اغلب، مجموعه ای از راهکارهای امحای برای زباله های عفونی و خطر ناک صنعتی (نظیر ترکیبات جیوه، لامپهای فلوروسنت، مواد شیمیایی خاص و غیره) صرفه اقتصادی بیشتری دارد.
کلیات مربوط به پسماندهای بهداشتی و درمانی و اصول راهبردی مدیریت (Helth care waste)
فعالیتهای بهداشتی و درمانی، زباله هایی را تولید می کند که می تواند تاثیرات زیادی بر بهداشت و سلامت جامعه داشته باشد. میزان خطر ناک بودن بسیاری از این زباله ها بیشتر از زباله های خانگی نیست. با این وجود برخی گونه های زباله های حاصل از فعالیتهای بهداشتی درمانی برای بهداشت و سلامت خطرات بیشتری دارند. این گونه ها عبارتند از: زباله های عفونی (15% تا 25% از کل زباله های ایجاد شده) از این میان اشیاء تیز (1%)، اندامهای بدن (1%)،مواد شیمیایی و دارویی (3%)، مواد رادیو اکتیو و سیتوتوکسیک و دماسنج های شکسته (کمتر از 1%) را تشکیل می دهند.
اگر چه میزان تولید زباله های حاوی اشیا نوک تیز بسیار کم است، اما این گونه زباله ها بسیار عفونت زا هستند، دفع نا مناسب این گونه زباله ها، کاربران امور بهداشت، کارگران جمع آوری زباله و کل جامعه را در معرض عفونت قرار می دهد. سر سوزن ها و سرنگهای آلوده خطر بسیار جدی محسوب می شوند، زیرا ممکن است این سر سوزن ها از میان زباله ها جمع آوری و دوباره مورد استفاده قرار گیرند. براساس برآورد سازمان ملل در سال 2000، تزریق با سرنگ های آلوده باعث بوجود آمدن موارد ذیل شده است:
- 21 میلیون مورد ابتلا به ویروس هپاتیت – 32 درصد از کل ابتلا به این نوع عفونت ها
- 2 میلیون مورد ابتلا به ویروس هپاتیت – 40 درصد از کل ابتلا به این نوع عفونت ها
- 260 هزار مورد ابتلا به ویروس HIV – 5 درصد از کل ابتلا به این نوع عفونت ها
براساس نتایج حاصل از مطالعات همه گیر شناسی (اپیدمیولوژی) در صورت ایجاد جراحت با سرنگ آلوده احتمال ابتلا به هپاتیت B به میزان 30 درصد، هپاتیت C میزان 87 درصد و HIV به میزان 3 درصد می باشد. سازمان ملل در سال 1999 برآورد کرده است که در سراسر جهان یمزان مراکز درمانی ای که زباله هایشان را به طرز صحیحی دفع نمی‌کنند از 18 تا 64 درصد هستند.
نحوه دفع زباله های حاصل از فعالیتهای بهداشتی درمانی خود می تواند خطری برای بهداشت و دست نیافتن به راه حلی مناسب در دفع زباله های بهداشتی باشد. دفع مناسب زباله های حاصل از فعالیتهای بهداشتی درمانی، چه در یک درمانگاه کوچک روستایی و چه در مراکز بزرگ امکان پذیراست، به شرط آنکه زیر ساختمان های کافی برای این کار وجود داشته باشد. با این وجود میزان تولید زباله درمراکز بزرگ درمانی و سایر مراکز بهداشتی عمومی مانند (فعالیتهای ایمن سازی) بسیار مشکل آفرین بوده است، خصوصآً در کشورهای در حال توسعه که منابع ممکن است محدود باشند. در چنین وضعیتی که گزینه های دفع زباله های حاصل از فعالیتهای بهداشتی درمانی محدود است، دستگاههای زباله سوز کوچک بعنوان راه حلی موقت در کشورهای کمتر توسعه یافته و در حال گذر مورد استفاده قرار گرفته و هنوز نیز کاربرد دارد. گرچه، دستگاههای زباله سوز کوچک اغلب در دمایی پایین تر از 800 درجه سانتی گراد عمل می کنند، این خود ممکن است منجر به تولید Dioxin Furans و سایر آلاینده های سمی بشود که از دستگاه خارج می شود یا در خاکستر وجود دارد.
انتقال زباله ها و دفع آنها بصورت متمرکز نیز اگر به درستی انجام نشود، ممکن است برای کارگران حمل و نقل زباله و سایر افرادی که ارتباط نزدیک با این مواد دارند بسیار خطرناک باشد. براین اساس 2 روش زیر مورد توجه سازمان های مسئول قرار میگیرد که هر یک مزایا و معایب خود را دارند:
- امحای زباله های عفونی بیمارستانی مخاطره آمیزی در محل
- امحای زباله های عفونی بیمارستانی مخاطره امیز بطور متمرکز در مناطق شهری و یا سطح شهرها
بطور مثال، برای مناطق روستایی و یا مراکز درمانی بزرگ، اتخاذ روش امحای زباله های عفونی در محل مطلوب تر است، حال آنکه درمناطق شهری ویا در مراکز درمانی کوچک و متوسط، روش متمرکز نتایج بهتری در بر خواهد داشت. برای انتخاب یکی از دو استراتژی فوق نه تنها حجم زباله ها باید مورد مطالعه قرار گیرد، بلکه سایر خصوصیات آنها از قبیل چگالی، میزان خطر و … نیز بررسی شود.
