خودآزمایی پستان چیست و چگونه باید انجام شود؟
سرطان پستان به عنوان دومین عامل مرگ و میر و شایع ترین سرطان در زنان شناخته شده است. پزشکان معتقدند تشخیص سرطان پستان در مراحل اولیه شانس درمان را افزایش می دهد. معاینه ماهیانه پستان توسط خود فرد یا همان خودآزمایی پستان، معاینه توسط پزشک و ماموگرافی از جمله روش های تشخیصی سرطان پستان هستند.
خودآزمایی پستان چیست و چگونه باید انجام گیرد؟
یکی از راه های تشخیص زودرس سرطان پستان خودآزمایی پستان و یا معاینه آن توسط خود فرد است. در واقع این روش هزینه اقتصادی ندارد و در هر ماه تنها 15 دقیقه وقت جهت انجام آن لازم است. لازم به ذکر است 95 درصد سرطان های پستان توسط خود فرد کشف می شوند. البته این نوع معاینه نمی تواند جایگزین معاینه بالینی توسط پزشک یا ماموگرافی شود، لکن در فاصله مراجعات پزشکی، فرد را محافظت می کند.
خودآزمایی باید هر ماه در تاریخ معین و به روش مشخصی انجام شود. خانم ها باید از سن 20 سالگی به بعد خودآزمایی را انجام دهند و بهترین زمان انجام معاینه 2 -3 روز پس از پایان عادت ماهیانه است. در این زمان پستان ها کم ترین حساسیت و سنگینی را دارند در نتیجه انجام معاینه راحت تر و نتیجه دقیق تر خواهد بود.
خودآزمایی پستان شامل نگاه کردن و لمس کردن است. در برخی موارد بیماری های پستان به ویژه سرطان های پستان باعث بروز تغییراتی در ظاهر پستان می شود که با نگاه کردن به پستان ها قابل تشخیص است. هر گونه تغییری شامل فرورفتگی پوست یا نوک پستان، قرمزی یا زخم پستان، پوسته پوسته شدن نوک پستان، انحراف نوک پستان ها و برآمدگی در قسمتی از پستان یا برجستگی عروق در قسمتی از پستان حائز اهمیت است. ناگفته نماند عدم تقارن پستان ها در صورتی که از قبل بوده باشد (مادرزادی، پس از شیردهی) مسئله مهمی نیست، اما هرگونه تغییر جدید در اندازه پستان ها باید بررسی شود.
برای معاینه درست پستان ها در هنگام لمس، بهتر است از قسمت انتهایی بند آخر سه انگشت میانی دست ها استفاده کرد؛ چراکه حساسیت لمس آن بیشتراست. هرگز پستان را بین انگشت فشار ندهیم زیرا به طور کاذب احساس وجود توده را می کنیم. پس از معاینه پستان اگر توده را لمس کردید و یا افزایش اندازه توده ای که از قبل وجود داشته را مشاهده کردید و همچنین در صورت مشاهده علائم دیگری که قبلاً به آن اشاره کردم، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
ماموگرافی و سونوگرافی
هاشمی در خصوص ماموگرافی و سونوگرافی نیز اظهار داشت: ماموگرافی یک نوع عکسبرداری با اشعه X از پستان است که برای تعیین و تشخیص بیماری های پستان مورد استفاده قرار می گیرد. البته باید بگویم خطرات ناشی از برخورد این اشعه با پستان در این روش بسیار ناچیز است تاحدی که می توان آن را نادیده گرفت.
در این روش یک عکس سیاه و سفید از پستان تهیه می شود که باید توسط رادیولوژیست و پزشک جراح تفسیر گردد. برای انجام ماموگرافی، بیمار در وضعیت ایستاده قرار گرفته و در وضعیت افقی و عمودی، پستان در بین صفحات مخصوص فشرده شده و عکسبرداری صورت می گیرد البته این فشار تنها برای چند ثانیه وارد می شود.
ماموگرافی به طور عمده در دو گروه از افراد انجام می شود؛ بیمارانی که دارای علائم هر یک از بیماری های پستان هستند و زنان سالم. البته در زنان سالم این روش برای تشخیص زودرس استفاده می شود. به این ترتیب زنان باید یک ماموگرافی در سنین 35 تا 39 سالگی انجام داده و سپس از سنین 50 سالگی به بعد نیز سالانه یک ماموگرافی انجام دهند. همچنین در سنین بین 40 تا 50 سالگی فواصل انجام ماموگرافی برحسب نظر پرشک هر 1یا 2 سال خواهد بود.
هاشمی ادامه داد: نکته بسیار مهم این است که انجام ماموگرافی در زنان کمتر از 30 سال به هیچ وجه ارزش تشخیصی ندارد و انجام آن به صلاح بیمار نیست؛ مگر در موارد نادر که جراح وجود ضایعه مشکوکی را در پستان تشخیص داده باشد.
سونوگرافی جایگزین ماموگرافی نیست و تنها یک روش کمکی است.
در سونوگرافی از امواج صوتی برای ایجاد تصویر از نقاط مختلف بدن استفاده می شود که بازتاب امواج صوتی توسط کامپیوتر به صورت تصاویر قابل مشاهده در می آید.
در واقع باید بگویم این روش در مواردی انجام می شود که پزشک به دلیلی بررسی های بیش تری را صلاح می داند و شامل مواقعی ست که بافت پستان در خانمی سفت و متراکم باشد و یا اینکه سن او کمتر از 30 سال باشد. بنابراین سونوگرافی جایگزین ماموگرافی نیست و تنها یک روش کمکی برای تشخیص بهتر پزشک است و البته در حال حاضر نیز بهترین روش تشخیص کیست های پستانی که در معاینه شبیه توده های توپر و سفت هستند، سونوگرافی ست.
جراحی؛ قدیمی ترین روش درمانی سرطان پستان
به طور کل جراحی قدیمی ترین روش درمان در سرطان پستان است که البته این روش در حال حاضر به عنوان رکن اساسی درمان، انجام می شود و در هر مرحله و برای هر نوع سرطان پستان روش های جراحی خاصی را می توان انجام داد و انتخاب هر کدام از این روش ها با عوارض و نتایج مخصوص خود همراه است.
جراحی با حفظ پستان
زمانی که تومور سرطانی کوچک باشد، می توان با حفظ پستان عمل جراحی را انجام داد؛ البته این روش تقریباً همیشه نیاز به پرتودرمانی به عنوان درمان تکمیلی دارد. در واقع تابش اشعه به پستان باعث می شود که باقیمانده سلول های سرطانی کشته شوند و شانس عود تومور به حداقل برسد.
در این روش حاشیه ای از بافت سالم اطراف تومور نیز برداشته می شود تا پزشک مطمئن شود که تمامی سلول های سرطانی خارج شده اند. پس از اینکه تومور همراه با یک حاشیه از بافت سالم خارج شد، نمونه به آزمایشگاه آسیب شناسی فرستاده می شود تا دقیقاً بررسی شده و درصورتی که سلول های سرطانی مشاهده شوند، عمل جراحی مجدداً تکرار می گردد.
این روش به افرادی که بیش از یک تومور در پستانشان تشخیص داده شده و یا تومور بزرگ است و یا پستانشان کوچک است، توصیه نمی شود، همچنین به افرادی که تمایلی به انجام پرتودرمانی ندارند یا فاقد امکانات لازم برای انجام پرتودرمانی هستند، توصیه نمی شود.
برداشت کامل پستان
برداشت کامل بافت پستان به روش جراحی، در حقیقت بیش از صد سال است که برای درمان این نوع سرطان استفاده می شود که البته طی چند سال اخیر تغییرات اساسی در آن رخ داده است.
در واقع روش قبلی همراه با برداشت عضلات سینه ای بود که به طور کل منسوخ شده است و در روش جدید عضلات باقی می مانند و در این نوع موارد با روش های بازسازی می توان سینه را برای فرد درست کرد.
رادیوتراپی یا پرتودرمانی
هدف از پرتودرمانی از بین بردن سلول های سرطانی ست که ممکن است پس از جراحی در ناحیه پستان باقی مانده باشند. بنابراین پس از جراحی های با حفظ پستان، پرتودرمانی انجام می شود تا از کشته شدن سلول های سرطانی باقی مانده در آن ناحیه اطمینان پیدا کنیم.
در این روش کمکی، از پرتوهایی که برای عکسبرداری از نقاطی مثل قفسه سینه یا استخوان به کار می روند استفاده می شود. نکته مهم این است که انجام این عمل هیچگونه دردی نداشته و عوارض آن که خستگی، تغییرات پوستی، حساسیت و تورم موضعی، بی اشتهایی ست ناخوشایند هستند اما اغلب خطرناک نیستند و معمولاً پس از گذشت چند هفته از پایان درمان، بهبود می یابند.
شیمی درمانی
به طور مصطلح استفاده از داروهای مخصوص درمان سرطان را شیمی درمانی می گویند. داروهای ضد سرطان، سلول هایی را که به صورت نامناسب رشد می کنند، نابود و یا رشد آنها را کند می کند. شیمی درمانی به دو شکل خوراکی و تزریقی به کار می رود که ممکن است بر روی سلول های طبیعی نیز اثر ناخوشایند داشته باشند که البته پس از پایان دوره شیمی درمانی اکثر سلول های طبیعی به سرعت بهبود یافته و به حالت اولشان بر می گردند. ناگفته نماند این امر بدین معنا نیست که در همه افراد این عوارض بروز می کند، بلکه احتمال دارد در برخی اشخاص بروز کند و این بستگی به وضعیت روحی و جسمی هر فرد دارد ؛برخی بیماران پس از مدتی نسبت به داروها سازگاری پیدا می کنند و عوارض ایجاد شده از بین می رود.
دوره درمان با شیمی درمانی چه مدت طول می کشد؟
مدت درمان و فاصله بین درمان ها به نوع دارو و رژیم به کار رفته بستگی دارد. شیمی درمانی ممکن است به صورت روزانه، هفتگی یا تزریقات ماهانه انجام شود. معمولاً هم داروها را به ترتیبی می دهند که در فاصله دو تزریق فرصت کافی برای رشد و ترمیم سلول های طبیعی آسیب دیده باشد و بدن توان طبیعی خود را از نو به دست آورد.
منبع: مهرخانه
