آشنایی با غربالگری سرطان
بسیاری از ما با مشاهده سرطان در اطرافیانمان از خود می پرسیم:
چگونه مطمئن شوم سرطان دارم یا نه؟ و به فکر چک آپ می افتیم . به این کار در علم پزشکی غربالگری گفته می شود.
غربالگری جنبه های مختلفی دارد که در زیر به آن می پردازیم:
غربالگری چیست؟
غربالگری جستجوی سرطان در افراد سالم جامعه است. مردم ما اغلب غربالگری را با واژه ” چک آپ ” می شناسند.
غربالگری به تشخیص زودهنگام سرطان کمک می کند، یعنی زمانی که سرطان هنوز در مراحل اولیه است و علایم و نشانه ای ندارد . در بسیاری از سرطان ها ، تشخیص زودهنگام، فرآیند درمان را کوتاهتر، آسانتر و موفقیت آمیزتر می کند.
غربالگری آنقدر اهمیت دارد که سازمان جهانی بهداشت، آنرا به عنوان یکی از راهکارهای مبارزه با سرطان معرفی کرده است.
بسیاری از کشورها ، از طریق سیستم بهداشت – درمان یکپارچه و منظم ، برنامه های غربالگری را برای رده های سنی مختلف اجرا می کنند. مثلا در انگلستان برای همه خانم های بالای ۴۷ سال ، دعوتنامه ای جهت سرطان پستان ارسال می شود.
برای انجام غربالگری سرطان به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
پزشکان عمومی و خانواده می توانند آزمایشات غربالگری را اجرا نمایند.
درخواست غربالگری بدین معنا نیست که فرد مبتلا به سرطان است، چون غربالگری در افراد سالم انجام می شود .
اگر نتیجه منفی بود، خیالش راحت می شود.
اگر مثبت بود، باز هم دال بر سرطان نیست، باید آزمایش های تکمیلی انجام شود.
اگر آزمایش های تکمیلی سرطان را تایید کرد. به دلیل تشخیص زودهنگام درمان با موفقیت انجام می شود.
آیا غربالگری سرطان های مختلف یکسان است؟
خیر؛ سرطان های مختلف دارای تست های غربالگری متفاوتی هستند. حتی در سنین مختلف غربالگری یک سرطان هم فرق می کند.
برخی مانند غربالگری سرطان پستان در سنین جوانی، فقط معاینه بالینی است و در میانسالی ماموگرافی هم اضافه می شود.
برخی مانند سرطان پروستات ، آزمایش خون ( تومور مارکر) است.
و برخی با سونوگرافی، غربالگری می شوند.
آیا غربالگری در مورد همه سرطان ها امکانپذیر است؟
خیر ؛ شاید روزی علم بتواند راه های پیشرفته و آسانی جهت غربالگری پیدا کند. اما در حال حاضر برخی سرطان ها قابل غربالگری نیستند.
مثلا سرطان خون و تومورهای مغزی به طور ناگهانی شروع می شوند.
یا برخی سرطان ها چه زود تشخیص داده شوند ، چه دیر… در نتیجه درمان تاثیری ندارد …مانند مزوتلیوما.
آیا غربالگری در رده های سنی مختلف یکسان است؟
خیر؛ غربالگری رده های سنی مختلف با هم فرق میکند و حتی غربالگری خانم ها و آقایان هم متفاوت است.
آیا غربالگری با آزمایش های تشخیصی فرق می کند؟
بله؛ غربالگری در افراد سالم انجام می شود، اما آزمایش های تشخیصی در فرد مشکوک یا بیمار انجام می شود. مثلا غربالگری در سرطان رحم تست پاپ اسمیر است، اما در فرد مشکوک به سرطان رحم سونوگرافی و بیوپسی لازم است.
گاهی وقتی به مراجعه کننده ای گفته می شود جهت غربالگری آزمایش خاصی را انجام دهد . با این جواب مواجه می شویم: من که سالمم ، برای چه غربالگری انجام دهم؟
نکته همینجاست … شما چون سالم هستید باید غربالگری را انجام دهید، وگرنه خدای نکرده اگر بیمار باشید که باید درمان شروع شود.
غربالگری یک مقوله گسترده و نیازمند استراتژی و همکاری بین بخشی سازمانهای مختلف است و بستگی به امکانات سیستم بهداشت – درمان، نوع بیمه ها، سطح آگاهی آحاد جامعه و شرایط اقتصادی دارد.
غربالگری باید یکپارچه و جامع باشد.
اگر همین الان واژه ” غربالگری” را در گوگل جستجو کنید ، موضوع روشن می شود. مقداری تحقیق که در یک زمان و جغرافیای محدود انجام شده است!
اینگونه عمل کردن ، تنها به درد مقاله نویسی و کسب امتیاز تحقیق می خورد و هیچ تاثیری در سلامت کل جامعه ندارد.
برنامه غربالگری باید مانند واکسیناسیون اجرا شود. ما برای بیماری های واگیر ، طرح های واکسیناسیون جامع داریم … اما در مورد بیماری های غیرواگیر که سرطان هم جزو آنهاست ، هیچ طرح یکپارچه ای وجود ندارد.
برنامه غربالگری باید تداوم داشته باشد. طرح های غربالگری ، نیازمند تکرار سالانه است.
غربالگری بیماری های غیرواگیر از شاخص های مهم در ارزیابی سیستم بهداشت – درمان یک کشور محسوب می شود.
منبع: ایران انکو
