بررسی راهكارهای مدیریت كار داوطلبانه
چهاردهمین کنفرانس بین‌المللی مدیریت با موضوع “بررسی راهكارهای مدیریت كار داوطلبانه” روز سه‌شنبه 7 دی‌ماه سال جاری، در سالن همایش‌های برج میلاد برگزار شد.
در این همایش که با مدیریت دكتر پرویز پیران جامعه‌شناس و عضو هیات مدیره علمی آکادمی سوییس برای توسعه برگزار شد، پدرام سلطانی نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران، سهیل معینی مدیرعامل انجمن افق‌باور، فاطمه قاسم‌زاده رئیس هیات مدیره شبكه یاری كودكان، لیلا ارشد مدیرعامل موسسه زنان سرزمین خورشید و جمعی از سمن‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد از جمله بنیادکودک، حضور داشتند.
این همایش به بررسی محورهایی نظیر ضرورت و اهمیت شبكهسازی و نقش آن در توسعه ظرفیت مدیریتی نیروهای داوطلب و فعالیت‌های داوطلبانه در سازمان‌های مردم‌نهاد و هم‌چنین تعامل و همكاری سمن‌ها با فعالان اقتصادی در جهت استفاده بهینه از این فرصت‌ها پرداخت.
*دکتر پرویز پیران، جامعه‌شناس و عضو هیات مدیره علمی آکادمی سوییس برای توسعه:
حکومتی موفق‌تر است که با حکومت کم‌تر، کارها را به الگوهای مشارکتی واگذار کند.
دکتر پرویز پیران با توضیح این‌که چه عللی موجب نیازمندی جوامع به سازمان‌های مردم‌نهاد شده است، گفت: جوامع بعد ازگذر از سرمایه‌داری و سرمایه‌داری صنعتی وارد سرمایه‌گذاری انحصاری می‌شوند و به‌خاطر ماهیت و منطق درونی بحران‌زای سرمایه‌داری باعث ایجاد سرمایه‌داری قُماری شد و این ماهیت از انباشت سرمایه برای سرمایه‌گذاری مجدد تا بی‌نهایت است. لذا وقتی در جوامعی کمبود هست و نظام دائماً باید سرمایه انباشت کند. ساز و کارهای هماهنگی جامعه معلوم نیست که بتواند هماهنگ شود، جامعه بحران‌زا می‌شود و جوامع مجبور می‌شوند الگوهایشان را تغییر بدهند.
جامعه‌شناس و عضو هیات مدیره علمی آکادمی سوییس برای توسعه، با اشاره به این‌که بر اساس اجماع مدل واشنگتنی، دولت‌ها کوچک می‌شوند، بیان کرد: در این حالت کمک‌های اجتماعی، فرهنگی، انسانی کاهش پیدا می‌کند و بعد از مدتی این سرمایه‌داری جامعه را دوقطبی می‌کند که باعث ایجاد دو طبقه ثروتمندان و انبوه فقرا می‌شود.
وی در توضیح این امر، افزود: آسیب‌های اجتماعی، اسکان غیررسمی و ازمیان رفتن اخلاق و… موجب بحث تقویت حقوق شهروندی، جامعه مدنی و تشکیل سازمان‌های عقیده محور و مردم‌نهاد شد. یکی از این سازمان‌ها، سازمان‌های خیریه و عام‌المنفعه با سابقه‌ی کهن هستند. این جریان زنده زندگی است که ما باید به این سمت برویم. با توجه به شعار قرن 21 که حکومتی موفق‌تر است که با حکومت کم‌تر، کارها را به الگوهای مشارکتی واگذار کند به همین دلیل مباحث دموکراسی مشارکتی و برنامه‌ریزی مشارکتی مطرح شده است.
*دکتر فاطمه قاسم‌زاده، رییس هیات مدیره شبکه یاری کودکان
افزایش شبکه‌ها و پیوند آنان در هم افزایی شبکه ضروری است
بنابراین وقتی شبکه‌ها تشکیل می‌شوند مقیاس به صورت تصاعدی افزایش پیدا می‌کند، هم‌افزایی صورت می‌گیرد و این موضوع اهمیت بسیاری دارد.
در ادامه این همایش، دکتر قاسم‌زاده در خصوص ضرورت شبکه‌سازی و نقش نیروهای داوطلب در شبکه‌ها، با تاکید بیشتر بر شبکه‌ها گفت: در ارتباط با شبکه موضوعی مطرح می‌شود که در واقع نماد جامعه جدید است. سازمان‌های غیردولتی که در واقع نماد تشکل‌پذیری جامعه مدنی و جامعه اطلاعاتی به معنای دسترسی آزاد هستند، براساس اهداف خود در این حوزه وظایفی را بر عهده دارند هم‌چون ارائه اطلاعات در حوزه ملی و بین‌المللی که هرچه اطلاعات قوی‌تری داشته باشند بهترعمل می‌کنند. نقش دیگر، برقراری ارتباط بین اعضای سازمان‌هاست که موجب افزایش تجربه و توانمندتر شدن آنها خواهد شد هم‌چنین، نقش دیگر، ایجاد هماهنگی -که در جامعه ما ضروری است- و موجب افزایش کارگروهی و مشارکتی می‌شود.
رییس هیات مدیره شبکه یاری کودکان، با بیان این‌که کمیت می‌تواند با کیفیت همراه باشد، ادامه داد: در راستای هم‌افزایی شبکه‌ها با اتکا به قدرت، مطالبه‌گری موثرتر خواهد بود و دولت ناگزیر از پاسخگویی است. پایه‌‌شبکه‌ها، سازمان‌های غیردولتی هستند که باید قوی باشند اما این‌ها به تنهایی نمی‌توانند به گروه مخاطب دست یابند مگر با همکاری شبکه‌ها.
وی در ادامه به توضیح شکل‌گیری شبکه‌های مختلف در جامعه از جمله: شبکه ملی سازمان‌های نیکوکاری، جامعه سازمان‌های مدنی، جامعه یاری کودکان کار، محیط زیست و شبکه میراث فرهنگی پرداخت و اظهار کرد: رقابت در شبکه‌ها وجود ندارد همه شبکه‌ها باید به دنبال تأسیس پایه‌های شبکه -که مؤسسات غیردولتی هستند- باشند و این شبکه‌ها نیز باید به یکدیگر پیوند بخورند و این مهم از طریق مشارکت با همه شبکه‌ها و سازمان‌های غیردولتی حاصل می‌شود. بنابراین ضمن نیاز به سازمان‌های غیردولتی بیشتر به توسعه شبکه‌ها نیازمندیم و در این راستا می‌توانیم با اطلاع‌رسانی صحیح از نیروهای داوطلب هم استفاده کنیم.
این مسئول با توضیح این‌که طبق آمار، هر ایرانی در هر سال 3دقیقه کار داوطلبانه انجام می‌دهد، گفت: باید ظرفیت و پتانسیل کار داوطلبی را بالا ببریم تا بتوانیم شبکه‌ها و سازمان‌های غیردولتی را گسترش بدهیم. بنابراین وقتی شبکه‌ها تشکیل می‌شوند مقیاس به صورت تصاعدی افزایش پیدا می‌کند، هم‌افزایی صورت می‌گیرد و این موضوع اهمیت بسیاری دارد.
*لیلا ارشد، مدیرعامل موسسه زنان سرزمین خورشید:
فعالیت در حوزه زنان آسیب‌دیده به دلیل این‌که دست نخورده و بکر هست، کار دشواری است
در بخش دیگر لیلا ارشد با تاکید بر نقش زنان چه در رابطه با آسیب‌های اجتماعی و چه در رابطه با فعالیت‌های مردمی زنان به توضیح چالش‌ها و راهکارهای سازمان‌های مردم‌نهاد پرداخت و گفت: نگاه مردم در ایران مسئله مهم و چالش برانگیزی است. بیشترین مشکل ما نگاه انگ‌برانگیز است. نهادهای مدنی گروه‌هایی از کنشگرانی هستند که دغدغه‌های مسائل اجتماعی دارند، متخصص و دردآشنا هستند و با انتخاب و علاقه شخصی به‌فعالیت تمایل دارند. اما زمانی‌که این حوزه، ویژه می‌شود هم‌چون زنان آسیب دیده، بیماران ایدز و بیمارانی که اختلال هویت جنسی دارند، برچسب می‌خورند، کار دشوارتر می‌شود و انگ‌زنی صورت می‌گیرد.
مدیرعامل موسسه زنان سرزمین خورشید در همین خصوص ادامه داد: از آنجایی‌که مراجعان ما با تمام مشکلاتشان، بسیار شکننده هستند، داوطلبان باید به دقت انتخاب شوند. اگر داوطلبان تحصیلات معمول و تجربیات کم داشته باشند خودشان ممکن است دچار یأس و افسردگی شوند و فعالیت در این حوزه به دلیل این‌که دست نخورده و بکر هست، کار دشواری است.
*سهیل معینی، مدیرعامل انجمن افق باور و مدیر شبکه تشکل‌های نابینایان و کم بینایان کشور:
نحوهجذب و حفظ نیروهای داوطلب هر دو چالش‌برانگیز هستند
در بخش دیگری از این همایش سهیل معینی در پاسخ به چالش‌ها و راهکارهای سازمان‌های مردم‌نهاد با تاکید بر جذب و حفظ نیروهای داوطلب، گفت: نحوهجذب و حفظ نیروهای داوطلب هر دو چالش‌برانگیز هستند به ویژه مساله حفظ آنان. جوهرِ سازمان‌های غیردولتی اساساً نیروهای داوطلب هستند. این سازمان‌ها چندین خصوصیت دارند ازجمله غیردولتی بودن اما لزوماً هر سازمان غیردولتی ارتباط مستقیم با نیروی داوطلب ندارد هم‌چون بخش خصوصی غیردولتی. تشکل‌های صنفی هم‌کنش اجتماعی دارند و غیر دولتی‌اند اما با بحث ما فاصله دارند چون این‌ها غیر انتفاعی نیستند.
مدیرعامل انجمن افق باور با بیان این‌که نیروهای داوطلب به دنبال منفعت اقتصادی نیستند و پاداششان معنوی است اظهارکرد: از همین نقطه است که سازمان‌های غیردولتی با نیروی داوطلب پیوند می‌خورند. توسعه مشارکت توانِ اثرگذاری سازمان غیردولتی را گسترش می‌دهد. نقش دیگر نیروهای داوطلب، کاهش هزینه‌هاست. در کشورهای توسعه‌یافته مردم مشارکت را حق خود می‌دانند، به شکل‌های مختلف به صحنه می‌آیند و سعی می‌کنند امور را خودشان اداره کنند. بنابراین سازمان‌های مردم‌نهاد از نظر فلسفه وجودی با نیروهای داوطلب در هم تنیده است.
مدیر شبکه تشکل‌های نابینایان و کم‌بینایان کشور، برای مدیریت صحیح نیروهای داوطلب اقدامات زیر را برشمرد: معرفی شفاف و گسترده اهداف، آرمان و فلسفه وجودی سازمان و استفاده از شبکه‌های اجتماعی برای جذب نیروهای داوطلب، سازمان باید متناسب با اهداف خود نیروی داوطلب جذب کند که این هم در جذب و حفظ اثر می‌گذارد. هر نیروی داوطلبی جذب هر هدف اجتماعی نمی‌شود و باید قابلیت افزایش پتانسیل را داشته باشند.
وی حفظ انگیزه نیروهای داوطلب را اصل مهمی قلمداد کرد که باید به آن توجه شود و افزود: از آنجایی‌که نیروی داوطلب به دنبال جذب منافع مادی نیست فرد باید احساس کند بخشی از سازمان است و از نظر روانی حس کند که اثر بخش بوده است.
این مسئول با اشاره به این‌که حفظ نیروها چالش دیگری است و باید روابط بین دو گروه نیروی موظف و نیروی داوطلب مشخص شود، اعلام کرد: داوطلب عمدتاً دائم نیستند و مکانیسمی باید جهت سازماندهی صورت بگیرد و آموزش نیروهای داوطلب یکی از مسائل مهمی است که باید متناسب با اهداف سازمان صورت بگیرد.
* پدرام سلطانی، نایب رئیس اول اتاق بازرگانی ایران:
موضوع مدیریت حرفه‌ای سازمان‌های غیردولتی برای کنفرانس بعدی پیشنهاد می‌شود
در بخش پایانی این همایش، پدرام سلطانی در پاسخ به جایگاه بخش خصوصی در فعالیت‌های اجتماعی غیرانتفاعی با اشاره به لزوم پُر شدن این شکاف در ضعف مدیریتی گفت: ما این علم را به صورت تجربی یاد گرفته‌ایم و شکل انجام کار شبیه نسل‌‌های قدیمی ما در بخش‌های خصوصی است، نقش این بخش‌ها این است که پرسشی را طرح کنند و با قیاس وضعیت سازمان‌های غیردولتی در کشور و وضعیت بنگاه‌های بخش خصوصی در پُر کردن این شکاف‌ها تلاش کنند.
نایب رئیس اول اتاق بازرگانی ایران در بخش دیگری از سخنان خود ادامه داد: ما در خصوص موضوع و مفهوم مسئولیت اجتماعی در بخش خصوصی مشکل داریم. این مفهوم بسیار گسترده است و مسئولیت اتاق بازرگانی در این بُعد بیش از سایر اجزای بخش خصوصی هست. وظیفه‌ی بخش خصوصی ترویج و جا انداختن و نهادینه‌کردن این مفاهیم در بنگاه‌هاست تا آنجا که شبکه‌های تجاری در توسعه انجام مسئولیت اجتماعی و به کار بردن آن بکوشند.
این مسئول اظهارکرد: دراین دوسال با پویش و امتحان این مباحث در حوزه عدالت و توسعه آموزشی نتایج خوبی دریافت کردیم و قرار بر این است که شبکه‌سازی بخش خصوصی را به حوزه محیط زیست تعمیم بدهیم. کار داوطلبانه هم در بخش خصوصی می‌تواند نقش پررنگ داشته باشد. پیشنهاد ما برای کنفرانس سال آینده موضوع مدیریت حرفه‌ای سازمان‌های غیردولتی است و این‌که این موضوع جزو بحث‌های محوری قرار گیرد.
منبع: بنیاد کودک
