سرطان روده بزرگ

کولون و رکتوم بخش‌هایی از دستگاه گوارش هستند. آن‌ها مجرایی بلند و قـابل انعطـاف را بـه نـام روده‌بـزرگ تشکیـل می‌دهنـد. کولـون حـدود ۱ تا ۵/۱ متر ابتدای روده بزرگ و رکتوم چند سانتی‌متر انتهایی آن است. غذای نیمه هضم شده از روده کوچک وارد کولون می‌شود. کولون مواد غذایی و آب را از این مخلوط جدا كرده و بقیه را تبدیل به مواد زائد (مدفوع) می‌کند. مواد زائد از کولون عبور کرده و وارد رکتوم می‌شوند و سپس از راه مقعد از بدن خارج می‌شوند. سرطان روده بزرگ، بیماریی است که در آن سلول‌های بدخیم (سرطانی) در بافت روده بزرگ شکل می‌گیرند. سرطان روده یکی از پنج سرطان شایع در ایران است.

   عوامل خطرزا

• سن ۵۰ سال یا بالاتر

• سابقه‌خانوادگی سرطان روده بزرگ یا راست‌روده

• سابقه‌شخصی سرطان روده بزرگ، راست‌روده، تخمدان، اندومتر یا پستان

• سابقه‌داشتن پولیپ‌ (تکه‌های کوچکی از بافت برآمده) در روده بزرگ

• کولیت اولسراتیو یا بیماری کرون

• تغییرات ژنتیک

• رژیم غذایی پر چرب و مصرف زیاد گوشت قرمز، کمبود کلسیم، فولات و فیبر، مصرف کم میوه و سبزیجات.

• استعمال دخانیات (کشیدن سیگار و قلیان)

  علائم هشدار دهنده

در مراحل اولیه، این سرطان معمولاً هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند. برخی از بیماران یک سری علائم خفیف را تجربه می‌کنند که عبارتند از:

• تغییر در شکل ظاهری مدفوع (مدفوع باریک‌تر از معمول)

• اسهال، یبوست یا  احساس اینکه شکم کاملاً تخلیه نشده است.

• احساس پُری در روده یا رکتوم

• درد شکم هنگام دفع مدفوع، درد مقعد

• وجود خون در مدفوع

• انسداد روده

• احساس خستگی شدید دائمی

• کم خونی

• گاز معده توأم با درد مکرر، نفخ، احساس سیری یا درد شکم

• کاهش وزن به دلیل ناشناخته

• تهوع

  غربالگری

آزمایش‌های غربالگری به تشخیص زودهنگام سرطان و درمان آسان‌تر و مؤثرتر سرطان منجر می‌شود. آزمایش‌های غربالگری برای پیدا کردن پولیپ‌هـا و سرطان قبـل از اینـکه علائمـی وجـود داشتـه باشـد، بـه پـزشــک در تشخیـص بیمـاری کمـک مي‌کنـد. پیـدا کـردن و خـارج کـردن پولیـپ‌هـا می‌تواند از سرطان کولورکتال پیشگیری کند. برای پیدا کردن پولیپ‌ها یا سرطان کولورکتال در مراحل ابتدایی:

• شروع غربالگری از سن‌۵۰ سالگی به بالا.

• انجام غربالگری قبل از ۵۰ سالگی برای گروه پرخطر (سابقه‌خانوادگی – دارای یک یا چند عامل خطرزا).

 روش‌های غربالگری

• آزمایش خون مخفی در مدفوع

• سیگموئیدوسکوپی (یک نوع تست غربالگری یا تشخیصی)

• کولونوسکوپی (معاینه و بررسی داخل کولون و انجام اقدامات تشخیصی و درمانی)

• تصویر برداری به همراه تنقیه محلول باریوم

• معاینه راست روده

     درمان

• سه نوع درمان كه به ‌صورت متعارف  به‌ کار می‌روند:

۱٫  جراحی

۲٫  شیمی‌درمانی

۳٫  پرتودرمانی

هم‌چنین انواع جدید درمان در پژوهش‌های بالینی در دست بررسی هستند.

• درمان بیولوژیک

    پیشگیری :

• فعاليت بدني منظم

• اجتناب از اضافه وزن و چاقی

• انتخاب رژیم غذایی با چربی کم و فیبر زیاد

• محدود‌کردن مصرف گوشت‌قرمز (کم تر از ۴۵۰ گرم در هفته) و عدم‌مصرف گوشت‌های فرآوری شده (سوسیس و کالباس)

• مصرف حداقل ۵ وعده ميوه و سبزي در روز و مصرف غلات سبوس دار

• عدم استفاده از مشروبات الكلی

• اجتناب از مصرف دخانيات (سیگار و قلیان)

نکاتی برای شیوه زندگی سالم در جهت پیشگیری از سرطان:

• کنترل وزن در محدوده BMI طبیعی ( BMI یا شاخص توده بدنی؛ مقیاسی برای اندازه‌گیری میزان تناسب وزن نسبت به قد فرد است).

• جلوگیری از چاقی مرکزی.

• فعالیت بدنی روزانه حداقل ۵ روز در هفته و به مدت حداقل ۳۰ دقیقه.

• به‌جز مصرف ویتامین دی، شواهدی مبنی بر مفید بودن استفاده از مکمل‌ها در پیشگیری از سرطان وجود ندارد. با وجود شواهدی در اثر بخشی ویتامین دی، حتماً قبل از مصرف با پزشک مشورت کنید.

توصیه می شود که تست های غربالگری برای تشخیص سرطان روده بزرگ از سن ۵۰ سالگی شروع شود .