سرطان سینه

امروز بیماری‌های مزمن مانند سرطان و بیماریهای قلبی عروقی، علت عمدهٔ مرگ و میر هستند. سرطان، از بیماریهای کشنده سراسر جهان است و سرطان سینه رشد غیر مناسب و بدخیم سلول‌های سینه می‌باشد که منجر به سرطان میشود(W Østerlie, 2008).

به غیر از سرطان پوست سرطان سینه از شایع‌ترین سرطان‌ها میان زنان می‌باشد. بر اساس تحقیقات سازمان جهانی ‌سلامتی ‌خطر ابتلا به این سرطان به میزان %۱.۸ در آمریکا و %۱.۲ در اروپا و نیز ۱۰۴% در آسیا افزایش یافته است.در صورت عدم درمان سرطان در بدن پخش شده و میتواند منجر به مرگ شود. در سال ۲۰۰۵ علت ۵۰۲۰۰۰ مرگ، سرطان سینه بوده است (WHO, World Health Organization Cancer, 2008).در کشورهای غربی، این سرطان عامل ۱۵ تا ۱۸ درصد مرگ زنان بود و ۲۵ تا ۳۰ درصد سرطان بین زنان را شامل می‌شود. پزشکان و سازمان‌های سلامت سعی ‌بسیاری در درمان این سرطان کردند و راه پیشنهادی، پیشگیری و بررسی مداوم سرطان بود که به این طریق سرطان در مراحل ابتدای درمان خواهد شد که این امر از طریق آزمایشات و تصویر برداریهای مختلف صورت می‌گیرد. زمانی‌که سلولی در سینه به طور غیر قابل کنترل شروع به تقسیم شدن می‌کند باعث ایجاد سرطان میشود اما خبر خوب این است که در صورت تشخیص به موقع، قابل درمان است و می‌توان از پخش سرطان در بدن جلوگیری کرد. اما متاسفانه در صورت گسترش در بدن درمان مشکلتر میشود. از هر ۱۰ زن مبتلا ۹ نفر حداقل ۵ ساله دیگر (WHO, World Health Organization Cancer, 2008)زندگی‌خود را در صورت تشخیص به موقع ادامه میدهند.

بر اساس تجزیه و تحلیل آمار منتشر شده توسط وزارت بهداشت ایران که بر روی سرطان سینه انجام شده، آماری از وضعیت سرطان سینه در ایران از سالهای ۱۹۹۵-۲۰۰۴ به دست آمده است. بر اساس این امر، سن استاندارد میزان مرگ و میر سرطان سینه به طور قابل توجهی‌ در طی‌ این سالها از ۱.۴% به ۳.۲% افزایش یافت است و در هر ۱۰۰،۰۰ نفر میزان مرگ و میر زنان به ۱۵۱.۴% افزایش یافت است. علاوه بر آن جالب است که در این بررسی‌ اعلام شده که میزان افزایش نرخ ابتلا به سرطان سینه در مقایسه با زنان بالای ۵۰ سال، در زنان بین سنین ۱۵-۴۹ بسیار بیشتر بوده است. این آمار نشان میدهد که یک روند رو به رشد در میزان مرگ مربوط به سرطان سینه در ایران موجود است. به همین دلیل برنامه آموزشی و پرورشی در این زمینه مورد نیاز است که به زنان از سنین پایین آگاهی‌ و آموزش داده شود تا از رشد ابتلا به سرطان سینه با پیشگیری در مراحل اولیه جلوگیری کنیم .

سلولهای بافت سینه در مردان، مثل همه سلولهای بدن نیز می تواند دچار تغییرات سرطانی شود. اما سرطان پستان در مردان کمتر شایع است، زیرا سلولهای بافت سینه آنها نسبت به زنان کمتر توسعه یافته است، هم چنین آنها به طور معمول دارای سطح کمتری از هورمون زنانه (که رشد سلول های سینه را تحت تاثیر می‌‌دهند) هستند.

٢-١- آناتومی سینه

سینه‌ها غدد مشترک در پستانداران هستند که شیر تولید میکنند. بافت جنینی در مرد و زن هر دو قابلیت تبدیل به سینه را دارد، اما در خانم‌ها ۶ هورمون به صورت عمده استروژن باعث تشکیل سینه میشوند. این غدد از سلول‌های چربی‌تشکیل شده اند که چربی‌ذخیره میکنند و در خانم باردار، لوبول‌ها شیر تولید میکنند(Wikipedia, Breast cancer, 2009).اندازه طبیعی سینه‌ها در قطر ۱۰ تا ۱۲ سانتی متر و در ضخامت ۵ تا ۷ سانتی متر می‌باشد.(Harris JR, 2004)

٢-٢- ایجاد و گسترش سرطان

همانطور که گفت شد علت اصلی بروز سرطان، ‌تقسیم نامناسب سلولها می‌باشد که عمد‌تاً در لایه داخلی‌ مجاری شیری رخ میدهد. سرطان به صورت توده سلولی به نم تومور شناسایی میشود که در مجاری نیز رشد و گسترش پیدا میکند. در صورت گسترش سرطان سینه به نواحی دیگر بدن به آن سرطان، متاستاتیک سینه گفت میشود. سرطان ابتدا به صورت تومور گسترش پیدا کرده، به گره‌های لنفی میرود و از طریق خون در بدن پخش میشود(Harris JR, 2004). در صورت رشد سریع تومور و آلوده کردن نواحی مجاور، تومور بدخیم خوانده میشود. در صورت برنداشتن، تومور میتواند منجر به مرگ فرد شود. بر اساس هر شخص، انواع رشد تومور را داریم، اما معمولاً تومور در سنین پایین رشد سریعتری دارد.

٢-٣- تقسیم بندی تومور

این تقسیم بندی بر اساس اندازه ،میزان رشد، مرحله سلولی انجام میشود که در نهایت با روش‌های مختلف مانند استفاده از میکروسکوپ و شکل بافتی یا اینکه سلول در چه مرحله‌ای قرار دارد(ابتدایی ،میانی، پیشرفته)، با استفاده از پروتئین‌ها و ژ‌ن‌ها انجام میشود که منجر به تقسیم تومور به دو گروه خوش خیم و بدخیم میشود و برسی‌‌های دیگر باعث تشخیص گسترش یا عدم گسترش تومور خواهد شد (Wikipedia, 2009).

٢-٤- ریسک فاکتور ها

دو ریسک فاکتور اصلی‌این سرطان جنسیت و سن می‌باشد. تحقیقات اخیر در آمریکا و دانمارک نشان داده که با افزایش سن، احتمال ابتلا به این سرطان بیشتر میشود(Robert E. Roses, 2009). تحقیقات عوامل دیگری را نیز مطرح کرده اند: از جمله پیشینه خانواد‌گی ،سن بالا در بارداری اول ،یائسگی دیر تر از موعد، میزان بالای استروژن ناشی ‌از درمان با هورمون، وزن بالا یا چگالی بالا در سینه و نیز عوامل دیگر. علاوه بر این‌ها عوامل مرتبط با نحوه زندگی ‌مانند: ورزش نکردن ، مصرف الکل یا سیگار، دوره باروری کوتاه، همگی ‌به عنوان عوامل مؤثر مطرح شده اند (Harald Weedon-Fekjær, 2008). سیگار کشیدن تاثیر زیادی ندارد اما در خانمی که از سنین پایین سیگار می‌کشد به مدت ۲۰ سال احتمال ابتلا بالاتر است. ریسک فاکتور‌ها عواملی هستند که احتمال ابتلا به سرطان را افزایش میدهند که هر سرطان ریسک فاکتور‌های خود را دارد به عنوان مثال سرطان ریه در فرد دیگری بیشتر است یا تابش زیاد خورشید به پوست منجر به سرطان پوست میشود، اما نمی‌شود در مورد آنها قطعی صحبت کرد. گاهی فرد مبتلا هیچ یک از ریسک فاکتور‌ها را نداشته یا فردی با ریسک فاکتور‌های بالا، سالم است، اما اینها به عنوان عوامل تأثیرگذار بررسی‌شده اند. باید توجه داشت که در مبتلايان نیز تشخیص اینکه چه عاملی باعث این سرطان شده و تشدید کننده یا ایجاد کننده اند، دشوار است (Susan L. Ellard, 2009).

عواملی همچون:

– سن

– جنسیت

– عوامل ژنتیکی

خارج از کنترل شخص می‌باشد(Harald Weedon-Fekjær, 2008) ، اما یک سری عوامل مرتبط با نحوه زندگی‌است. مثلا سن بارداری اگر بالا باشد فرد در معرض ابتلا قرار دارد یا استفاده از داروهای ضد بارداری، بدون در نظر گرفتن سایر ریسک فاکتور‌ها و بدون مشورت پزشک، هورمون درمانیهای نامناسب دوران یائسگی، عدم تحرک، مصرف الکل زیاد و یا خودداری از شیر دادن به کودک خود، همگی ‌به عنوان عواملی مهم در نظر گرفته شده اند.

٣-١- رژیم غذایی و شیوه زندگی

ورزش منظم و یک رژیم غذایی سالم برای همه زنان توصیه می شود، ورزش می تواند به جلوگیری از بسیاری ازبیماریها از جمله: بیماری قلبی، دیابت و بسیاری از اشکال سرطان کمک کند.

مطالعات بسیاری روی رابطه سرطان سینه و نوع تغذیه انجام شده است. اگر چه هیچ نتیجه گیری قطعی در حال حاضر وجود ندارد، اما مطالعات نشان میدهد مزایای بسیاری برای زنانی که وزن مناسب خود را حفظ میکنند، به صورت منظم ورزش میکنند، و میزان مصرف چربی‌اشباع شده و الکل آنها بسیار کم است وجود دارد.

همچنین پیشنهاد شده است که ورزش منظم می تواند خطر ابتلا به سرطان پستان را تا یک سوم کاهش دهد. اگر شما دوره یائسگی خود را طی‌می‌کنید، بسیار مهم است که دچار افزایش وزن نشوید. چرا که چاقی در افرادی که در دوره یائسگی هستند باعث افزایش استروژن تولیدی بدن میشود که به سبب آن خطر ابتلا به سرطان سینه بالا میرود.

٣–٢– تغذیه با شیر مادر

تحقیقات نشان میدهد که زنانی که به کودکان خود شیر میدهند از لحاظ آماری کمتر به سرطان سینه مبتلا می شوند. دلایل آن هنوز کامل درک نشده است ولی ‌یک دلیل میتواند آن باشد که زنان در این دوره خیلی منظم تخمک گذاری نمیکنند و سطح استروژن آنها پایدار است.

٣–٣– درمان جهت کاهش احتمال ابتلا به سرطان سینه

اگر در خود علائمی می‌بینید که احتمال ابتلا به سرطان سینه را در شما افزایش میدهد قابل درمان و پیشگیری است. احتمال ابتلا به سرطان سینه از روی پارامترهایی مانند سن، سابقه پزشکی‌خانواده و نتایج ژنتیکی تعیین میشود.‬‬

شما به صورت معمول به یک متخصص ژنتیک معرفی‌می شوید. پس از بررسی آزمایشات انجام شده مشخص می شود آیا در معرض خطر ابتلا به سرطان سینه هستید. چنان چه چنین احتمالی ‌وجود داشته باشد متخصصین در این زمینه راه‌کارهای درمان را با شما مطرح میکنند.

دو روش درمان اصلی‌برای سرطان سینه وجود دارد:

۱) برداشتن تومور که به آن مازکتمی گفت میشود،

۲) درمان از طریق دارو.

٣–٤– مواد غذایی برای پیشگیری از سرطان پستان

کلم بروکلی: این گیاه توجه بسیاری را به خود در زمینه پیشگیری از سرطان جلب کرده است.

سیر:‬ به نظر می‌رسد که سیر روی چرخه‌ سلول تاثیر میگذارد. در این چرخه سلول به سلول سرطانی تبدیل میشود و سیر با پیشگیری از این فرایند میتواند در پیشگیری از ابتلا به سرطان مفید باشد. بنابر این مصرف منظم سیر توصیه میشود‬.

انار:‬ یک مطالعه کشت سلولی نشان می دهد که این میوه حاوی یک ترکیب است که به مبارزه با رشد سرطان به ویژه سرطان های وابسته به استروژن کمک می کند. ‬

گردو:‬ گردو حاوی بسیاری از مواد مغذی مفید و اسیدهای چرب امگا 3 می باشد. ‬

ماهی: منبع خوبی از اسید چرب امگا 3 است.

مصرف دانه های سویا، میوه های نارنجی رنگ و سبزیجات، انواع توت ها و چای سبز نیز توصیه می شود.

٣-٥- معاینه سینه توسط خود شخص جهت بررسی‌ وجود سرطان

مرحله یک: با شانه‌های صاف و دستهای خود بر روی باسن، به سینه خود در آینه نگاه کنید. سینه باید اندازه، شکل و رنگ معمول را داشته باشد، تورم، اعوجاج، نوک سینه جابجا شده یا معکوس، قرمزی، درد مشاهده ترشحات از نوک سینه جزو علائم غیر عادی هستند.

مرحله دوم: مشاهدات مرحله یک را با نگاه داشتن دستان خود به سمت بالا تکرار کنید.

مرحله سوم: در حال خوابیده سینه خود را لمس کنید. برای این کار با دست راست خود، سینه چپ و با دست چپ، سینه راست را معاینه کنید. از سه انگشت دست خود استفاده کنید و یک حرکت دایره وار به اندازه یک سکه را بر روی قسمتهای مختلف سینه داشته باشید. با این حرکت سینه خود را به صورت کامل معاینه کنید. از ترقوه تا بالای شکم و از زیر بغل تا وسط قفسه سینه این کار را انجام دهید. بافت سینه را آنقدر فشار دهید که بتوانید قفسه سینه خود را احساس کنید.

مرحله چهارم: مرحله سوم را به صورت ایستاده و یا هنگام دوش گرفتن انجام دهید. بعضی‌ معتقد هستند که پوست خیس معاینه را آسان تر می‌کند.

٣-٦- تقویت و ساختن روحیه مبارزه جویانه برای مقابل با سرطان

یکی‌ از بهترین راه ها برای غلبه بر ترس ناشی‌ از سرطان، آگاه شدن و یاد گرفتن در مورد آن است. اکثر کسانی‌ که به چنین بیماری‌هایی مبتلا هستند، معتقدند که با مطالعه در مورد آن سرطان می‌توان به ترس ناشی‌ از آن غلبه کرد. ترس از سرطان، زمانی‌ بروز می کند که برای شما سوالهای بی‌ جوابی‌ وجود دارد و تردید در مورد آنکه چه مسیری پیش روی دارید. شما براحتی میتوانید در مورد سرطانی که به آن مبتلا هستید، روشهای درمان آن و اینکه چه توقعاتی باید داشته باشید، مطالعه کنید. شما میتوانید در مورد آخرین درمانهای موجود تحقیق کنید و امیدوار باشید که علم در حال پیشرفت است و هرروز درمان جدید تری وجود دارد.

سعی‌ کنید بر روی احساسات خود در مورد سرطان کار کنید. نوع احساس شما بر روی زندگی‌، دیدگاه و تصمیم شما برای درمان تاثیر میگذارد.

در ملاقات‌های خود با پزشک معالج یک لیست از سوالهایی که شما را نگران می‌کند، تهیه کنید. از دوست یا یکی‌ از اعضای خانواده بخواهید که شما را همراهی کند و در به خاطر سپردن پاسخها و پشتیبانی‌ در کنار شما باشد. تمام آنچه را که در مورد بیماری و درمان متوجه نمی شوید، از پزشک خود یا از طریق اینترنت جستجو کنید.

در زندگی‌ بعضی‌ چیزها را نمی‌توان تغییر داد ولی‌ می‌توان با تمرکز بر روی عواملی که میتوانید تغییر دهید احساس کنترل بیشتری بر اوضاع داشته باشید و این تاثیر مثبت بر روحیه شما خواهد گذشت.

پیاده روی روزانه، ورزش، تغذیه مناسب، حمایت خانواده و دوستان، مراقبه، تمرین مدیتیشن همه تاثیر مثبت دارند.

٣-٧- درمان محلی در مقابل درمان سیستمیک (دارو درمانی)

درمان محلی، برای درمان تومور در محل پیدایش تومور در نظر گرفته شده است، بدون آن که تاثیری بر روی سایر قسمتهای بدن داشته باشد. جراحی و پرتودرمانی، نمونه هایی از درمان های محلی هستند.

درمان سیستمیک، درمان از طریق مصرف دارو است، که می تواند از طریق دهان باشد یا به طور مستقیم وارد جریان خون شود (برای رسیدن به سلول های سرطانی در هر نقطه از بدن اشاره دارد). شیمی درمانی، هورمون درمانی، و درمان هدفمند، روشهای درمانی سیستمیک (انجمن سرطان آمریکا، 2013) می باشد.

بیمارانی که پس از عمل جراحی نشانه‌هایی‌از سرطان ندارند، به طور معمول، جهت پیشگیری از بازگشت مجدد سرطان، تحت درمانهای ویژه قرار می گیرند. به این روش درمان کمکی می‌گویند.

پزشکان، معتقد هستند که حتی در مراحل اولیه سرطان سینه سلولهای سرطانی ممکن است از تومور اولیه جدا شده و در نقطه‌ای دیگر مشغول به فعالیّت شوند. این سلولها از طریق آزمایشات فیزیکی، ‌قابل لمس نیستند. همچنین در اشعه ایکس یا روشهای دیگر تصویر برداری هم قابل رویت نیستند. این سلولها به صورت مخفیانه به فعالیّت خود ادامه میدهند و در صورت عدم پیشگیری، این پتانسیل را دارند که در نزدیکی‌ بافتها به تومور تبدیل شوند. هدف از درمان کمکی، آن است که بیمار پس از برداشتن تومور اولیه تحت نظر باشد و چنین سلول‌هایی‌که ممکن است از تومور اولیه در بدن بیمار باقی‌مانده باشند را قبل از آنکه به تومور ثانویه تبدیل شوند ریشه کن کنند. هدف از درمان کمکی، ‌نابود کردن سلولهای پنهانی است. روش درمانی سیستمیک و روش درمانی تابشی، ‌هر دو می توانند به عنوان درمان کمکی‌استفاده شوند. به عنوان مثال، در بیمارانی که تومور بزرگ است و یا سرطان به غدد لنفاوی گسترش یافته است، این نوع روش درمانی با احتمال بسیار بالا مفید خواهد بود. در مجموع پارامترهای گوناگونی وجود دارد که باید در نظر گرفته شود تا مشخص شود، آیا روش درمانی کمکی‌روش مناسبی جهت درمان هست یا نه؟

برخی از بیماران، قبل از عمل جراحی، تحت درمانهای مختلفی‌ مانند شیمی درمانی یا هورمون درمانی قرار می گیرند. هدف از این نوع درمان، کوچکتر کردن تومور است. این روش به جراح کمک می‌کند که ناحیه کوچکتری را تحت جراحی قرار دهد. به این روش درمان، نئوجوودنت گفته می شود. بسیاری از بیمارانی که تحت این روش درمان میشوند، دیگر نیازی به کمک درمانی پس از عمل جراحی ندارند.

حقایق جهانی و آمار و ارقام در مورد سرطان نشان می دهد که سرطان پستان هنوز علت اصلی مرگ و میر در میان زنان جهان است (انجمن سرطان آمریکا، 2008).‬ تحقیقات نشان میدهد که در طول ۲۵ سال گذشته، میزان ابتلا به سرطان به میزان ۳۷% افزایش یافته، در حالی‌که میزان مرگ از آن کاهش یافت. در کشورهای در حال توسعه زنان میتوانند سرطان سینه را در مراحل اولیه ‌از طریق دستگاهای پیشرفته تشخیص و درمان کنند. این در حالی ‌است که زنان در کشورهای محروم از چنین مزایایی بهره مند نیستند.(Max1999)‬‬‬

احتمال بهبودی از سرطان سینه به عواملی مختلفی بستگی دارد، که مهمترین آنها زمان تشخیص تومور و اینکه سرطان سینه در چه مرحله از پیشروی قرار دارد، می باشد. در دهه گذشته به دلیل افزایش سطح آگاهی، ‌تشخیص سرطان سینه در مراحل اولیه صورت گرفته است. چنانچه سرطان سینه در مراحل اولیه تشخیص داده شود به راحتی ‌قابل درمان است و می‌توان از انتشار آن به سایر قسمتهای بدن جلوگیری کرد.

هدف اصلی‌از غربالگری، آن است که بتوان تومور را در مراحل اولیه، شناسایی و بهترین درمان را اتخاذ نمود.

با پیشرفت در غربالگری، تشخیص و درمان، میزان مرگ و میر ناشی از سرطان پستان بطور قابل توجهی در طول دهه گذشته کاهش یافته است.

جامعه ‌پزشکان معتقد هستند که اگر زنان به صورت منظم از حدود ۴۰سالگی ماموگرافی انجام دهند میزان مرگ و میر حاصل از سرطان سینه را می‌توان کاهش داد. تحقیقات در حال انجام، در پی‌ یافتن روشهای غربالگری مناسبتری هستند که بتوانند تومور را در مراحل اولیه، بهتر شناسایی کنند، چرا که در حال حاضر تشخیص تومور در مراحل اولیه ‌کمی ‌دشوار است.

روش دیگر برای تشخیص سرطان پستان شامل: اسکن اشعه X از پستان، تصویربرداری رزونانس مغناطیسی از پستان، سونوگرافی پستان، آزمون ترشحات سینه، بیوپسی، بیوپسی سوزنی هسته می باشند (انجمن سرطان آمریکا، 2013).

American Cancer Society. (2008).

American Cancer Society. (2013).

Emaus. (2009). Metabolic profile, physical activity, estradiol and breast cancer. Faculty of medicine, PhD thesis. University of Oslo.

Harald Weedon-Fekjær, B. H. (2008). Breast cancer tumor growth estimated through mammography screening data. Breast Cancer Research.

Harris JR, L. M. (2004). Disease of the Breast. Lippincott Williams & Wilkins (capital 1). .

Nordgard. (2008). Genetic background and molecular phenotypes of breast cancer. From single gene variants to pathways and whole genome patterns. PhD thesis. The university Foundation for student life. (pp-11).

Robert E. Roses, E. C. (2009). HER-2/neu Overexpression as a Predictor for the Transition from In situ to Invasive Breast Cancer.

Silje H. Nordgard, F. E. (2008). Genome-wide analysis identifies 16q deletion associated with survival, molecular subtypes, mRNA expression, and germline haplotypes in breast cancer patients. Genes Chromosomes and Cancer.

Susan L. Ellard, M. C. (2009). Randomized Phase II Study Comparing Two Schedules of Everolimus in Patients With Recurrent/Metastatic Breast Cancer. American Society of Clinical Oncology.

W Østerlie, M. S.-A. (2008). Challenges of informed choice in organised screening. Journal of Medical Ethics .

WHO. (2008). WHO (World Health Organization). Cancer. WHO (World Health Organization). Cancer.

WHO. (2008). World Health Organization Cancer. WHO (World Health Organization). Cancer.

Wikipedia. (2009).

Wikipedia. (2009). Breast cancer.