سرطان پوست

سرطان پوست رایج‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ترین نوع سرطان در ایران و جهان است. پوست گسترده‌ترين ارگان بدن است در کنترل دمای آن و ذخیره چربی و آب کمک کرده و  بدن را در مقابل گرما، نور و عفونت محافظت می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. همچنین  پوست،  ویتامین دی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌سازد.

سـرطـان پـوست از ســلول‌ها شـروع می‌شـود، سلـول‌هـای پوسـت رشــد می‌کنند، تقسیم می شوند، پیـر می‌شونـد و می‌میـرند و سلول‌های جـدیـد جـای آن‌هـا را می‌گیـرنـد. گاهـی ایـن رونـد منـظم اشتـبــاه عمـل می‌کنـد و سلول‌هـای جدیـد وقتـی پوست به آن‌ها نیـازی نـدارد به وجود می‌آیند و سلول‌های پیر در زمانی‌که باید نمی‌میرند. این سلول‌های اضافه، توده‌ای از بافت را تشکیل می‌دهند که به آن تومور می‌گویند.

  انواع سرطان پوست

سرطان‌های پوست براساس نوع سلول‌های سرطانی نام‌گذاری می‌شوند:

• سرطان سلول بازال – در مناطقی که پوست در معرض نور خورشید است و بر روی پوست صورت بروز مي‌كند؛ سرطان سلول بازال به ندرت به ساير نواحي بدن گسترش مي‌يابد.

• سـرطان سلـول سنگفـرشـی –  عمـدتـاً در نـواحـي در معـرض نـور خورشيد ايجـاد مـي‌شـود ولـي ممـكن است در سـاير نواحـي هم ايجـاد شـود. سـرطان سلـول سنگفـرشي گاهـي بـه غـدد لنفـاوي و سـاير نـواحـي بـدن گستـرش مي‌يابد.

• ملانوم – سرطان پوستی که در ملانوسیت‌ها (سلول‎های پوستی سازنده رنگدانه) ایجاد می‌شود؛ ملانوما نامیده می‌شود. این نوع از سرطان پوست، خطرناک‌تر از انواع دیگر بوده و می‌تواند از راه لنف یا خون در بدن گسترش یابد.

   عوامل خطرزا

عامل خطرساز – که مثال‌های آن در ادامه ذکر خواهد شد- سبب افزایش احتمال ابتلا به سرطان می‌شود اما داشتن یک یا چند عامل خطر به معنی ابتلای قطعی به سرطان نیست و بیشتر افراد دارای عامل خطر، هیچ‌گاه دچار سرطان نخواهند شد.

• نـور خورشیــد: نـور خورشیــد منبـع اشعـه مــاوراء بنـفش است. ایـن مهم‌ترین عامل خطر برای ابتلا به هر نوع سرطان پوست است. اشعه خورشید می‌تواند توسط ماسه،آب، برف، یخ و آسفالت منعکس شده و می‌تواند از ابر، شیشه‌‌اتومبیل، پنجره و لباس نازک عبور کند. اشعه خورشیـد در ارتفاعـات مثـل کوهستـان به دلیـل آلـودگی کم‌تــــــر، شدیدتر است.

• آفتاب سوختگی شدید و تاول پوست: افرادی که حداقل یک بار تاول ناشی از آفتاب سوختگی شدید داشته‌اند، بیشتر در معرض خطر ابتلا  به سرطان پوست هستند.

• مجموع اشعه‌دریافتی در دوره زندگی: مقدار کلی دریافت اشعه‌‌خورشید در طول زندگی عامل خطری برای سرطان پوست است.

• برنزه کردن: برنزه کردن بدون آفتاب سوختگی هم خطر سرطان پوست را افزایش می‌دهد، زیـرا افراد بیشتر تحت‌تأثیر اشعه ماوراء بنفش قـــرار می‌گیرند.

• اثر به جای مانده از التیام زخمی که بافت‌های آسیب دیده آن به طور کامل بازسازی نشده و بافت همبند جای آن‌را گرفته باشد و سوختگی بر روی پوست

• عفونت با انواع خاصی از ویروس پاپيلوماي انساني

• تماس با آرسنیک در محیط کار

• التهاب مزمن پوست یا زخم مزمن پوست

• بیمـاری‌هـایـی که پوست را نسبت به پرتو خورشید حسـاس می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند، ماننـد زرودرما پیگمنتوزوم، آلبینیسم (زالی)

• پرتو‌درمانی

• سابقه‌خانوادگی سرطان پوست.

• وضعيت پزشکی، یا دارويی که سیستم ایمنی را تضعیف کند.

• سابقه‌‌شخصی از یک یا چند نوع سرطان

• سابقه‌خانوادگی سرطان پوست

  علائم هشدار دهنده

بیشتر سرطان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های پوست اگر سریع تشخیص داده شوند قابل درمان هستند. تغییر در پوست رایج‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ترین نشانه سرطان پوست است که می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند شامل زائده پوستی، زخمی که خوب نمی‌شود یا تغییر در زائده قبلی باشد. همه سرطان‌ها شبیه هم نیستند. تغییرات پوست به شکل زیر است:

• یک توده کوچک، نرم، صیقلی، کم‌رنگ یا مومی.

• یک توده سفت و قرمز.

• زخم یا توده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای که خونریزی کند.

• مناطق مسطح قرمز که زبر، خشک یا پوسته‌دار است و ممکن است توأم با خارش‌ یا حساس باشد.

• لکه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های قرمز یا قهوه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای که زبر و پوسته‌دار است.

• اولین نشانه ملانوم می‌ تواند تغییر در اندازه، شکل، رنگ یک خال قدیمی باشد.

•ملانوم هم‌چنین ممکن است به شکل یک خال جدید ظاهر شود.

• به‌دنبال موارد زیر در پوست باشید:

o عدم تقارن خال

o لبه‌های نامنظم خال

o رنگ غیر یک دست خال

o تغییر قطر و بزرگ شدن خال

   تشخیص

اگـر تغییـری بـر روی پوست مشـاهـده شـد، پـزشک بـاید تشخیص دهـد که آیـا بـه دلیـل سرطان است یا به دلایل دیگر. پـزشک قسمتی و يـا تمام محـدوده‌اي کـه بـه ‌نظـر غیــرعـادی مـی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آیـد را بـرداشتـه و بـه آزمـایشـگاه مـي‌فرستـد تـا آسیب‌شنـاس آن را در زیر میــکروسکوپ مــورد بررســي قرار ‌دهد؛ بايد گفت كه نمونـه‌برداری تنها راه مطمئن تشخیص سرطان پوست است.

بهترین زمان برای معاینه‌پوست توسط خود فرد بعد از دوش گرفتن یا حمام است. باید پوستتان را در اتاقی پرنور بررسی کنید؛ براي اين كار باید یک آيینه تمام قد و یک آيینه دستی داشته باشيد و بهتر است از علائم تولد، خال‌ها و دیگر نشانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های آشكار و معمولی و یا حس و لمس كردن آن‌ها استفاده کنید. به دنبال هر چیز جدید بگردید: خال‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های جدید (که با دیگر خال‌هایتان فرق دارند)، یک تکه پوست جدید که قرمز رنگ یا تیره است که به ‌نظر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رسد کمی رشد کرده است، برآمدگی سخت جدید هم‌رنگ گوشت، تغییر در اندازه، شکل، رنگ یا حس خال و زخمی که خوب نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.

  پیشگیری

• بهترین راه پیشگیری از سرطان پوست محافظت از خود در برابر نور خورشید است (به‌خصوص بين ساعات ده صبح تا چهار بعد ازظهر). كمتر در معرض تابش مستقيم آفتاب باشيم.

• اشعه ‌‌فرا بنفش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند از لباس نازک، شیشه جلوی اتومبیل، پنجره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ و ابر عبور کند. از لباس آستین بلند از پارچه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایي با بافت محکم، کلاه لبه‌دار پهن و عینک آفتابی که جلوي اشعه UV را می‌گيرد، استفاده كنيد.

• از کرم های ضدآفتاب استفاده کنید.

• برای محافظت از پوست‌تان لباس مناسب بپوشید.

• از لامپ‌های خورشیدی  و سالن‌های برنزه شدن (سولاریوم) استفاده نکنید.