آشنایی با غربالگری سرطان
بسیاری از ما با مشاهده سرطان در اطرافیانمان از خود می پرسیم:
چگونه مطمئن شوم سرطان دارم یا نه؟ و به فکر چک‌آپ می افتیم . به این کار در علم پزشکی غربالگری سرطان گفته می‌شود.
غربالگری سرطان جنبه‌های مختلفی دارد که در زیر به آن می‌پردازیم:
غربالگری سرطان چیست؟
غربالگری سرطان جستجوی سرطان در افراد سالم جامعه است. مردم ما اغلب غربالگری را با واژه ” چک‌آپ ” می شناسند.
غربالگری به تشخیص زودهنگام سرطان کمک می‌کند، یعنی زمانی‌که سرطان هنوز در مراحل اولیه است و علایم و نشانه‌ای ندارد . در بسیاری از سرطان‌ها ، تشخیص زودهنگام، فرآیند درمان را کوتاه‌تر، آسان‌تر و موفقیت‌آمیزتر می‌کند.
غربالگری سرطان آنقدر اهمیت دارد که سازمان جهانی بهداشت، آن‌را به عنوان یکی از راه‌کارهای مبارزه با سرطان معرفی کرده است.
بسیاری از کشورها ، از طریق سیستم بهداشت – درمان یکپارچه و منظم ، برنامه‌های غربالگری را برای رده‌های سنی مختلف اجرا می‌کنند. مثلا در انگلستان برای همه خانم‌های بالای ۴۷ سال ، دعوتنامه‌ای جهت سرطان پستان ارسال می‌شود.
برای انجام غربالگری سرطان به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
پزشکان عمومی و خانواده می‌توانند آزمایش‌های غربالگری را اجرا نمایند.
درخواست غربالگری بدین معنا نیست که فرد مبتلا به سرطان است، چون غربالگری در افراد سالم انجام می‌شود .
اگر نتیجه منفی بود، خیالش راحت می‌شود.
اگر مثبت بود، باز هم دال بر سرطان نیست، باید آزمایش‌های تکمیلی انجام شود.
اگر آزمایش‌های تکمیلی سرطان را تایید کرد. به دلیل تشخیص زودهنگام درمان با موفقیت انجام می‌شود.
آیا غربالگری سرطان های مختلف یکسان است؟
خیر؛ سرطان‌های مختلف دارای تست‌های غربالگری متفاوتی هستند. حتی در سنین مختلف غربالگری یک سرطان هم فرق می‌کند.
برخی مانند غربالگری سرطان پستان در سنین جوانی، فقط معاینه بالینی است و در میانسالی ماموگرافی هم اضافه می‌شود.
برخی مانند سرطان پروستات ، آزمایش خون ( تومور مارکر) است.
و برخی با سونوگرافی، غربالگری می‌شوند.
آیا غربالگری در مورد همه سرطان‌ها امکان‌پذیر است؟
خیر ؛ شاید روزی علم بتواند راه‌های پیشرفته و آسانی جهت غربالگری پیدا کند. اما در حال حاضر برخی سرطان‌ها قابل غربالگری نیستند.
مثلا سرطان خون و تومورهای مغزی به طور ناگهانی شروع می‌شوند.
یا برخی سرطان‌ها چه زود تشخیص داده شوند ، چه دیر… در نتیجه درمان تاثیری ندارد …مانند مزوتلیوما.
آیا غربالگری در رده‌های سنی مختلف یکسان است؟
خیر؛ غربالگری رده‌های سنی مختلف با هم فرق می‌کند و حتی غربالگری خانم‌ها و آقایان هم متفاوت است.
آیا غربالگری با آزمایش های تشخیصی فرق می‌کند؟
بله؛ غربالگری در افراد سالم انجام می‌شود، اما آزمایش‌های تشخیصی در فرد مشکوک یا بیمار انجام می‌شود. مثلا غربالگری در سرطان رحم تست پاپ‌اسمیر است، اما در فرد مشکوک به سرطان رحم سونوگرافی و بیوپسی لازم است.
گاهی وقتی به مراجعه کننده‌ای گفته می‌شود جهت غربالگری آزمایش خاصی را انجام دهد . با این جواب مواجه می‌شویم: من که سالمم، برای چه غربالگری انجام دهم؟
نکته همینجاست … شما چون سالم هستید باید غربالگری را انجام دهید، وگرنه خدای نکرده اگر بیمار باشید که باید درمان شروع شود.
غربالگری یک مقوله گسترده و نیازمند استراتژی و همکاری بین بخشی سازمان‌های مختلف است و بستگی به امکانات سیستم بهداشت – درمان، نوع بیمه‌ها، سطح آگاهی آحاد جامعه و شرایط اقتصادی دارد.
غربالگری باید یکپارچه و جامع باشد.
اگر همین الان واژه ” غربالگری” را در گوگل جستجو کنید ، موضوع روشن می‌شود. مقداری تحقیق که در یک زمان و جغرافیای محدود انجام شده است!
اینگونه عمل کردن ، تنها به درد مقاله نویسی و کسب امتیاز تحقیق می خورد و هیچ تاثیری در سلامت کل جامعه ندارد.
برنامه غربالگری باید مانند واکسیناسیون اجرا شود. ما برای بیماری‌های واگیر ، طرح‌های واکسیناسیون جامع داریم … اما در مورد بیماری‌های غیرواگیر که سرطان هم جزو آنهاست ، هیچ طرح یکپارچه‌ای وجود ندارد.
برنامه غربالگری باید تداوم داشته باشد. طرح‌های غربالگری ، نیازمند تکرار سالانه است.
غربالگری بیماری‌های غیرواگیر از شاخص‌های مهم در ارزیابی سیستم بهداشت – درمان یک کشور محسوب می‌شود.
منبع: ایران انکو
