سرطان خون نوعی سرطان است که در بافت‌های تولیدکننده خون مانند مغز استخوان ایجاد شده است و موجب تولید تعداد زیادی سلول‌های خونی و آزاد شدن آن‌ها به گردش خون میشود. در ۱۰ سال اخیر، بروز این بیماری افزایش واضحی داشته است. سرطان خون، یکی از سرطانهای شایع در ایران و شیوع آن در مردان بیشتر از زنان است.
انواع سرطان خون (لوسمی):
۱٫ سرطان خون (لوسمی) مزمن.
۲٫ سرطان خون (لوسمی) حاد.
سرطان خون را می‌توان براساس سرعت پیشرفت آن‌ها و نیز نوع سلول‌های خونی گرفتار (سلول‌های لنفاوی یا سلول‌های میلوئیدی) گروه‌بندی کرد.
گونه های رایج سرطان خون (لوسمی)
لوسمی لنفوسیتیک مزمن: (Chronic Lymphocytic Leukemia- CLL) .
لوسمی میلوئید مزمن: (Chronic Myeloid Leukemia- CML) .
لوسمی لنفوسیتیک حاد یا لوسمی لنفوبلاستیک حاد
(Acute Lymphocytic – Lymphoblastic Leukemia- ALL) .
لوسمی میلوئید حاد: (Acute Myeloid Leukemia- AML) .
لوسمی سلول مویی یا لوسمی هیری سل: (Hairy Cell Leukemia)؛
گونه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای نادر از سرطانهای خون مزمن است.
عوامل خطرزا
• تابش اشعه
• انفجار بمب‌‌‌‌‌‌‌‌‌های هسته‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای
• پرتودرمانی
• عكس برداري تشخیصی با اشعه ایکس
• کشیدن سیگار
• مواجه طولانی با برخی مواد شیمیایی مثل بنزن فرمالدئید
• شیمی‌درمانی
• سندروم داون و برخی دیگر از بیماری‌‌‌‌‌‌‌‌‌های وراثتی
• سندروم میلودیسپلاستیک (Myelodysplastic Syndrome)
و برخی دیگر از اختلالات خونی.
• ویروس لوسمی T-Cell انسانی نوع یک:
(۱-Human T-Cell Leukemia Virus-1- HTLV).
• پيشينه‌‌خانوادگی ابتلا به سرطان خون (لوسمی).
علائم هشداردهنده
• تورم غدد لنفاوی که معمولاً بدون درد است (مخصوصاً غدد لنفاوی گردن یا زیر بغل)
• تب یا تعرق شبانه
• عفونت‌‌‌‌‌‌‌‌‌های پی‌‌‌‌‌‌‌‌‌در‌‌‌‌‌‌‌‌‌پی
• احساس خستگی یا ضعف
• به آساني دچار خونریزی و کبودی شدن (خونریزی لثه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها، لکه‌‌‌‌‌‌‌‌‌های ارغوانی رنگ روی پوست یا نقاط کوچک قرمز زیر پوست)
• تورم یا ناراحتی در شکم (ناشی از تورم طحال یا کبد)
• کاهش وزن بی‌‌‌‌‌‌‌‌‌دلیل
• درد استخوان و مفاصل
تشخیص
• معاینات بالینی: براي بررسي تورم در غدد لنفاوی، طحال یا کبد
• آزمایش خون: شمارش سلول‌های خونی براي سنجش تعداد گلبول‌‌‌‌‌‌‌‌‌های سفید، گلبول‌‌‌‌‌‌‌‌‌های قرمز و پلاکت‌‌‌‌‌‌‌‌‌های خون. سرطان خون (لوسمی) موجب تولید تعداد بسیار زیادی گلبول سفید و گاهی کاهش میزان هموگلوبین موجود در گلبول‌‌‌‌‌‌‌‌‌های قرمز و پلاکت‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها نیز میشود.
• نمونه‌‌‌‌‌‌‌‌‌برداری (بیوبسی): براي جستجوی سلول‌های سرطانی در بافت انجام مي‌شود. نمونه‌‌‌‌‌‌‌‌‌برداری تنها روشی است ک به طور قطع وجود سلول‌های خونی سرطانی را در مغز استخوان مشخص می کند.
سرطان خون معمولا ًبا کمک یک هماتولوژیست-آنکولوژیست درمان میشود.
پیشگیری
• اجتناب از قرار گرفتن در معرض تابش بالای اشعه.
• عدم استعمال دخانیات
• عدم استفاده از بنزن در صنایع شیمیایی (این ماده در دود سیگار و بنزین نیز وجود دارد.)
نکاتی برای شیوه زندگی سالم در جهت پیشگیری از سرطان:
• کنترل وزن در محدوده BMI طبیعی (BMI یا شاخص توده بدنی؛ مقیاسی برای اندازه‌گیری میزان تناسب وزن نسبت به قد فرد است.)
• جلوگیری از چاقی مرکزی
• فعالیت بدنی روزانه حداقل ۵ روز در هفته و به مدت حداقل ۳۰ دقیقه
• به‌جز مصرف ویتامین دی، شواهدی مبنی بر مفید بودن استفاده از مکمل‌ها در پیشگیری از سرطان وجود ندارد. با وجود شواهدی در اثر بخشی ویتامین دی، حتماً قبل از مصرف با پزشک مشورت کنید.
سرطان خون در بیشتر موارد از طریق آزمایش مغز استخوان مشخص می شود .
