لنفوم هوچكين، سرطانی است که در سلولهای سیستم ایمنی آغاز می‌شود. سیستم ایمنی وظیفه مبارزه با عفونت‌ها و دیگر بیماری‌ها را دارد.
دستگاه لنفاوی بخشی از سیستم ایمنی است و شامل اجزای زیر است:
. عروق لنفـاوی: دستگـاه لنفاوی دارای شبکـه‌ای از عروق لنفاوی است. عروق لنفاوی در تمام بافت های بدن گسترده‌اند.
. لنف: عروق لنفاوی حامل مایع شفافی به‌نـام لنف هستند. غدد لنفاوی محلی برای تجمع و فعال شدن گلبول های سفید است، به خصوص لنفوسیتهایی مانند سلولهای B و سلول های T
. غدد لنفـاوی: عروق لنفاوی بـه توده‌هـای بافتی کوچک و گردی به نـام غدد لنفاوی متصل هستند.
گروه‌هایی از غدد لنفاوی را می‌توان در گردن، زیر بغل‌ها، قفسه سینه، شکم و کشاله ران یافت. غدد لنفاوی، گلبول‌های سفید را ذخیره میکنند. آنها باکتری‌ها یا دیگر مواد مضری را که ممکن است وارد لنف شده باشند گرفتار کرده و از بین می‌برند.
بخش‌های دیگر دستگاه لنفاوی: عبارتند از لوزه‌ها، غده تیموس و طحال. همچنین می‌توان بافت‌های لنفاوی را در بخش‌های دیگر بدن، از جمله معده، پوست و روده کوچک نیز یافت.
از آن‌جا که بافت‌های لنفاوی در بسیاری از قسمت‌های بدن وجود دارند، لنفوم هوچكين می‌تواند تقریباً در هر قسمتی از بدن آغاز شود. معمولاً، این سرطان اول در غدد لنفاوی بالای دیافراگم -ماهیچه‌ای باریک که قفسه سینه را از شکم جدا میکند- دیده می‌شود. اما ممکن است لنفوم هوچكين، در یک گروه از غدد لنفاوی دیده شود. گاهی این سرطان در دیگر بخش‌های دستگاه لنفاوی آغاز می‌شود.
عوامل خطرزا
. برخی از ویروس‌ها: ابتلا به ویروس اپشتن- بار EBV)Epstein Bar Virus) یا ویروس اختلال در سیستم ایمنی انسانـی (HIV)Human Immunodeficiency Virus می‌تواند خطر ابتلا به لنفوم هوچكين را افزایش دهد. لنفوم مسری نیست.
. سیستم ایمنی ضعیف: اگر فردی سیستم ایمنی ضعیفی داشته باشد (مثلاً در صورت ابتلا به یک بیماری وراثتی یا استفاده داروهای خاص پس از پیوند عضو)، خطر ابتلا به لنفوم هوچكين در وی بالا می‌رود.
. سن: لنفوم هوچكين در میان نوجوانان و بزرگسالان ۱۵ تا ۳۵ ساله و بزرگسالانی که بالای ۵۰ سال سن دارند، شایع‌تر است.
. سابقه خانوادگی: احتمال ابتلای اعضای خانواده – به‌خصوص برادران و خواهران- فرد مبتلا به لنفوم هوچكين یا دیگر انواع لنفوم، به این سرطان بیشتر از دیگران است.
داشتـن یک یا چند عـامل خطـرزا به معنای ابتـلای قطعـی فـرد به لنفـوم هوچكيـن نیست. بیشتر آنهايي که دارای عوامل خطرزا هستند، هرگز به سرطان مبتلا نمی‌شوند.
علائم هشداردهنده
. تورم (بدون درد) غدد لنفاوی موجود در گردن، زیر بغل‌ها یا کشاله ران
. کاهش بی‌دلیل وزن
. تب دائم
. تعرق شدید شبانه
. خارش پوست
. سرفه، مشکلات تنفسی یا درد قفسه سینه
. ضعف یا خستگی دائم
در بیشتر مـوارد، این علائم ناشی از سـرطان نیستند. عفونت‌هـا یا دیگر بیماری‌ها هم می‌توانند موجب بروز این علائم شوند. كسي که این علائم را بیش از دو هفته داشته باشد باید به پزشک مراجعه کند تا مشکلاتش تشخیص داده شده و درمان شود.
تشخیص
در صورتی‌که غدد لنفاوی شما متورم شده یا علائمی دارید که ممکن است ناشی از لنفوم هوچكين باشد، پزشک تلاش میکند تا دلیل این مشکل را بیابد و در اين جهت درباره سابقه پزشکی شخصی و خانوادگي شما سؤال‌هايي خواهد كرد.
ممکن است لازم باشد برخی از آزمایش‌های زیر روی شما انجام شود:
. معاینه فیزیکی: پزشک، وجود تورم در غدد لنفاوی را در گردن، زیر بغل و کشاله ران معاینه میکند. وی همچنین وجود تورم را در طحال یا کبد نیز مورد بررسی قرار مي‌دهد.
. آزمایش‌های خون: آزمایشگاه، آزمایش شمارش کامل سلولهای خون را جهت بررسی تعداد گلبول‌های سفید و سلول‌ها و مواد دیگر انجام می‌دهد.
. عکس‌برداری از قفسه سینه با اشعه ايكس: تصاویری که با استفاده از اشعه ايكس گرفته شده‌اند، ممکن است غدد لنفاوی متورم یـا دیگر نشانه‌های بیماری را در قفسه سینه شـما نشان دهند.
. PET اسكن: به بیمار مقدار کمی ماده قندي رادیواکتیو تزریق میکنند. سپس به‌وسیله دستگاهی از چگونگی مصرف آن قند توسط سلولهای بدن عکس‌های کامپیوتر‌ی می‌گیرند. سلولهای لنفوم این قند را سریع‌تر از سلولهای طبیعی مصرف میکنند و تصویر نواحی آلوده به لنفوم، در عکس‌ها واضح‌تر از دیگر نواحی خواهد بود.
. ام آر آی: از یک دستگاه قوی مغناطیسی متصل به کامپیوتر برای تهیه عکس‌های دقیق از استخوان‌ها، مغز یا دیگر بافت‌های بیمار استفاده میکنند. پزشک می‌تواند این عکس‌ها را روی مانیتور مشاهده و یا آنها را روی فیلم چاپ کند.
. نمونه‌برداری: نمونه‌برداری تنها روش قطعی تشخیص لنفوم هوچكين است. ممکن است پزشک یک غده لنفاوی شما را به‌طور کامل بردارد (نمونه‌برداری کامل) (Excisional Biopsy) و یا تنها بخشی از یک غده لنفاوی را بردارد(نمونه‌برداری برشی) (Incisional Biopsy). معمولاً نمی‌توان با یک سوزن ظریف (بیوپسی سوزنی) از غده لنفاوی به میزانی که برای آسیب‌شناس جهت تشخیص وجود لنفوم هوچكين کافی باشد، نمونه برداشت. بهترین روش، برداشتن کامل غده لنفاوی است.
آسیب‌شناس از یک میکروسکوپ استفاده میکند تا وجود سلولهای لنفوم هوچكين را در این بافت بررسی کند. بيماري که به لنفوم هوچكين مبتلا است، معمولاً سلولهای بزرگ و غیرطبیعی به نام سلولهای رید – اشتنبرگ دارد. این سلول‌ها در بدن كساني که به لنفوم مبتلا نيستند دیده نمی‌شود.
پزشک موارد زیر را جهت تعیین مرحله لنفوم هوچكين در نظر می‌گیرد:
. تعداد غدد لنفاوی دارای سلولهای لنفوم هوچكين
. اینکه این غدد لنفاوی در یک طرف دیافراگم قرار دارند، یا در هر دو طرف آن
. اینکه سرطان به مغز استخوان، طحال، کبد یا ریه سرایت کرده است یا نه؟
مراحل لنفوم هوچكين به‌ترتيب زیر تعریف می‌شوند:
. A بیمار کاهش وزن، تعرق شبانه شدید یا تب ندارد.
. B بیمار دچار کاهش وزن، تعرق شبانۀ شدید یا تب شده است.
درمان:
سیروز کبدی باعث ایجاد جای زخم روی کبد می‌شود و خطر سرطان کبد را افزایش می‌دهد. با انجام اقدامات زیر می‌توانید خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهید:
حـفظ وزن مناسب: در صورتـی کـه وزن مناسبی داشتـه باشید، با انتخاب یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم آن را حفظ کنید. در صورتی که باید وزن خود را کاهش دهید، میزان کالری کـه هر روز مصرف می‌کنید را کاهش دهید و میزان ورزشی که انجام می‌دهید را افزایش دهید. سعی کنید هفته‌ای بین ۵/۰ تا ۱ کیلوگرم وزن کم کنید.
احتیاط کردن در ارتباط با استفاده از مواد شیمیایی: در هنگام استفاده از مواد شیمایی در خانه یا در محل کار، از دستورالعمل‌هایی که روی آن‌هـا درج شده پیروی کنید. شما با دریافت واکسن هپاتیت بی می‌توانید خـطر ابتلا به آن را کـاهش دهید. این واکسن بیش از ۹۰ درصد، از بزرگسالان وکودکان محافظت میکند. واکسن را تقریبا هر کسی حتی کودکان، سالخوردگان و افرادی کـه دستگاه ایمنی آسیب دیده ای دارند، می توانند دریافت کنند.
بـرای هپاتیت سی هیچ واکسنی وجود ندارد، اما می‌توانید با رعایت شرایط زیر خطر ابتلا به آن را کاهش دهید:
• از وضعیت سلامت شریک جنسی خود مطلع باشید.
• در صورت استفاده از داروهای تزریقی در ورید، از یک سوزن تمیز استفاده کنید.
• وقتـی می‌خواهید خالکوبی یا سوراخ کردن گوش و امثال آن را انجام دهید، برای تهیه مواد لازم آنها به مراکز بهداشتی مراجعه کنید.
پیشگیری
پس از به پایان رسیدن درمان مربوط به لنفوم هوچكين لازم است مرتباً مورد معاینه قـرار بگیرید. گاهی اوقات، حتی هنگامی‌کـه دیگر هیچ اثـری از سرطان در بیمار دیده نـمی‌شود، سـرطان
باز می‌گردد، به این دلیل که ممکن است سلولهای لنفوم شناسایی نشده، پس از درمان در جایی در بدن بیمار باقی مانده باشند.
معاینات، به شناسایی مشکلات مربوط به سلامتی – که می‌تواند ناشی از درمان سرطان باشد – نیز کمک میکند. احتمال ابتلای كساني که به دلیل ابتلا بـه لنفوم هوچكين تحت درمان قـرار گـرفته‌اند بـه بیماری‌هـای قلبی؛ لوسمی؛ ملانوم؛ لنفوم غیرهوچكين؛ و سرطان‌های استخوان، پستان، ریه، معده و تیروئید بیشتر از دیگران است. با انجام معاینات مرتب مـی‌توان اطمینان حاصل کرد هر گونه تغییری در وضع سلامتی شناسایی شده و در صورت لزوم درمان خواهد شد. این معاینات می‌تواند شامل معاینه فیزیکی، آزمایش‌های خـون، عکس‌برداری از قفسه سینه با اشعه ايكس، سی. تی. اسکن و دیگر آزمایش‌ها باشد.
نـکاتی بـرای شیـوه زنـدگی سالـم در جـهت پیشگیری از سرطان:
• کنترل وزن در محدوده BMI طبیعی (BMI یا شاخص توده بدنی؛ مقیاسی برای اندازه‌گیری میزان تناسب وزن نسبت به قد فرد است).
• جلوگیری از چاقی مرکزی.
• فعالیت بدنی روزانه حداقل ۵ روز در هفته و به مدت حداقل ۳۰ دقیقه.
• به‌جز مصرف ویتامین دی، شواهدی مبنی بر مفید بودن استفاده از مکمل‌ها در پیشگیری از سرطان وجود ندارد. با وجود شواهدی در اثر بخشی ویتامین دی، حتماً قبل از مصرف با پزشک مشورت کنید.
ویروس اپشتن بار، عاملی است که احتمال ابتلا به هوچگین را افزایش می دهد .
